გურია, რომელიც დასავლეთ საქართველოში, შავი ზღვის სანაპიროზე მდებარეობს, ცნობილია თავისი მწვანე პეიზაჟებით, უნიკალური მრავალხმიანი სიმღერის ტრადიციითა და ისტორიით, რომელიც როგორც დამოუკიდებლობით, ისე გარე გავლენებით იყო აღბეჭდილი. გორაკ-ბორცვებით, ჩაისა და ციტრუსების პლანტაციებითა და ცხოვრების აუჩქარებელი რიტმით ცნობილი გურია საქართველოში განსხვავებულ გამოცდილებას გვთავაზობს.
ზოგადი მიმოხილვა
გურია საქართველოს ადმინისტრაციული რეგიონია (მხარე), რომელიც მოიცავს ამავე სახელწოდების ისტორიულ-გეოგრაფიულ პროვინციას. ეს არის მრავალფეროვანი ბუნებრივი სილამაზის მხარე, რომელიც გადაჭიმულია შავი ზღვის სანაპიროდან მცირე კავკასიონის მთისწინეთამდე. გურია განსაკუთრებით ცნობილია თავისი ხალხური მუსიკით, რომელშიც ხშირად გვხვდება რთული და ვირტუოზული „კრიმანჭული“. სოფლის მეურნეობა, განსაკუთრებით კი ჩაისა და ციტრუსების მოყვანა, ისტორიულად მისი ეკონომიკის მნიშვნელოვანი ნაწილი იყო.
გეოგრაფიული მდებარეობა
გურია მდებარეობს დასავლეთ საქართველოს სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში. მას ჩრდილოეთით ესაზღვრება სამეგრელო-ზემო სვანეთის რეგიონი, აღმოსავლეთით იმერეთი, სამხრეთით აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა, ხოლო დასავლეთით შავი ზღვა, დაახლოებით 22 კილომეტრი სიგრძის სანაპირო ზოლით. რეგიონის რელიეფი მოიცავს სანაპირო დაბლობს, კოლხეთის დაბლობის ნაწილს, და თანდათან გადადის მესხეთის ქედის ჩრდილოეთ კალთებში. გურიის ტერიტორიაზე გამავალი მთავარი მდინარეებია სუფსა და ნატანები. რეგიონის კლიმატი არის ნოტიო სუბტროპიკული, თბილი ზაფხულითა და რბილი ზამთრით, განსაკუთრებით სანაპირო რაიონებში. უფრო მაღალ სიმაღლეებზე შედარებით ზომიერი კლიმატია. გურიაში ასევე არის დაცული ტერიტორიების ნაწილები, რაც ხელს უწყობს მის მდიდარ ბიომრავალფეროვნებას.
ისტორია
გურიას ხანგრძლივი და მდიდარი ისტორია აქვს, ადამიანის არსებობის კვალი ქვედა პალეოლითის ხანით თარიღდება. ისტორიულად, ტერიტორია კოლხეთისა და ეგრისის უძველესი სამეფოების ნაწილი იყო. გურია, როგორც ცალკე გეოგრაფიული ერთეული, პირველად VIII საუკუნეში იხსენიება. ფეოდალურ ხანაში იგი ჩამოყალიბდა საქართველოს სამეფოს ტერიტორიულ ერთეულად და ერთიანი ქართული სამეფოს დაშლის შემდეგ, XV საუკუნეში, გურიის ავტონომიურ სამთავროდ ჩამოყალიბდა. გურიელების დინასტიის მმართველობის ქვეშ სამთავრო ინარჩუნებდა სხვადასხვა ხარისხის დამოუკიდებლობას, პარალელურად კი რთულ ურთიერთობებს აწარმოებდა მეზობელ ქართულ ერთეულებთან და ოსმალეთის იმპერიასთან. გურია საბოლოოდ რუსეთის იმპერიამ შეიერთა 1829 წელს. საბჭოთა პერიოდში გურია იყო ადმინისტრაციული რაიონი და რჩებოდა მნიშვნელოვან სასოფლო-სამეურნეო ზონად. რეგიონს აქვს ძლიერი ადგილობრივი იდენტობისა და, პერიოდულად, გარე მმართველობისადმი წინააღმდეგობის ისტორია.
მოსახლეობა
2014 წლის აღწერის მონაცემებით, გურიის მოსახლეობა შეადგენდა 113,350 ადამიანს. 2023 წლის შეფასებით კი მოსახლეობა დაახლოებით 104,338-ია. მოსახლეობა უპირატესად ეთნიკური ქართულია, მცირე პროცენტს შეადგენენ სომხები და სხვა ეთნიკური ჯგუფები. რელიგიური შემადგენლობა ძირითადად საქართველოს მართლმადიდებელი ქრისტიანები არიან, თუმცა არის მუსლიმთა მნიშვნელოვანი უმცირესობა, განსაკუთრებით აჭარის მოსაზღვრე რაიონებში. მოსახლეობა გადანაწილებულია როგორც ქალაქურ ცენტრებში, როგორიცაა რეგიონის დედაქალაქი ოზურგეთი, ასევე მრავალრიცხოვან სასოფლო დასახლებაში.
პოლიტიკა
გურია, როგორც რეგიონი (მხარე), წარმოადგენს საქართველოს უნიტარული ადმინისტრაციული სტრუქტურის ნაწილს. მიუხედავად იმისა, რომ რეგიონები არ არიან თვითმმართველი ერთეულები, ისინი ემსახურებიან ცენტრალურ ხელისუფლებასა და მათ ტერიტორიაზე შემავალ მუნიციპალიტეტებს შორის კომუნიკაციის კოორდინაციას. ცენტრალურ ხელისუფლებას რეგიონში წარმოადგენს სახელმწიფო რწმუნებული (გუბერნატორი), რომელსაც პრემიერ-მინისტრი ნიშნავს. ადგილობრივ დონეზე მმართველობას ახორციელებენ გურიის რეგიონის შემადგენლობაში შემავალი მუნიციპალიტეტების არჩევითი თვითმმართველობის ორგანოები. ეს მუნიციპალური მთავრობები, რომლებიც შედგება მუნიციპალიტეტის საკრებულოსა და მერისგან, პასუხისმგებელნი არიან ადგილობრივ ადმინისტრირებაზე, ბიუჯეტირებაზე და საჯარო სერვისების მიწოდებაზე თავიანთი ადმინისტრაციული საზღვრების ფარგლებში, მოქმედებენ რა საქართველოსა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის სამართლებრივი ჩარჩოს ფარგლებში.
ადმინისტრაციული დაყოფა
გურიის რეგიონი ამჟამად დაყოფილია სამ თვითმმართველ მუნიციპალიტეტად: ოზურგეთის მუნიციპალიტეტი, ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტი და ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი. ქალაქი ოზურგეთი წარმოადგენს როგორც ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის, ასევე მთელი გურიის რეგიონის ადმინისტრაციულ ცენტრს. ამ მუნიციპალიტეტების ფარგლებში არის დასახლებული პუნქტები, მათ შორის ქალაქები, დაბები და სოფლები, რომლებიც ადგილობრივი ადმინისტრაციული სტრუქტურის საფუძველს ქმნიან.
