თბილისის ზღვა

თბილისის ზღვა: საქართველოს დედაქალაქის ურბანული ოაზისი

თბილისის ზღვა, ოფიციალურად თბილისის წყალსაცავი, წარმოადგენს ვრცელ წყლის სივრცეს, რომელიც საქართველოს ხმაურიანი დედაქალაქის ჩრდილო-აღმოსავლეთით მდებარეობს. ეს უზარმაზარი ხელოვნური ტბა მე-20 საუკუნის შუა წლებში ავლაბრის მლაშე ტბების დატბორვის შედეგად შეიქმნა და დღეს ქალაქის ლანდშაფტისა და ინფრასტრუქტურის განუყოფელი ნაწილია. გორაკებითა და განვითარებადი სარეკრეაციო ზონებით გარშემორტყმული, ის თბილისის მოსახლეობისთვის მტკნარი წყლის უმნიშვნელოვანეს წყაროსა და პოპულარულ მთელი წლის სარეკრეაციო ცენტრს წარმოადგენს. ზაფხულში მისი ნაპირები ცოცხლდება დამსვენებლებით, წყლის სპორტის მოყვარულებითა და ქალაქის სიცხისგან თავის დაღწევის მსურველი ოჯახებით, რაც მას სასიცოცხლო სოციალურ და დასასვენებელ ადგილად აქცევს. წყალსაცავი არა მხოლოდ ფუნქციური, არამედ სცენურიცაა, რომელიც მიმდებარე ტერიტორიის პანორამულ ხედებსა და ურბანული გარემოსგან გამაჯანსაღებელ კონტრასტს გვთავაზობს. მის განვითარებაში შედის პარკები, კურორტები და მის წყლებზე გადმომყურე შთამბეჭდავი მონუმენტი „საქართველოს მატიანე“. როგორც თბილისის გეოგრაფიის მთავარი კომპონენტი, წყალსაცავი ხელს უწყობს ადგილობრივ ბიომრავალფეროვნებას და გვთავაზობს ბუნებისა და ქალაქური ცხოვრების უნიკალურ შერწყმას, რაც აუცილებელია როგორც ეკოლოგიური ბალანსისთვის, ასევე დედაქალაქის მცხოვრებთა კეთილდღეობისთვის.

იდენტიფიკაცია და მდებარეობა

• ოფიციალური სახელწოდება: თბილისის წყალსაცავი.
• მდებარეობა:
  • ქვეყანა: საქართველო
  • რეგიონი: თბილისი
  • მუნიციპალიტეტი: თბილისი
• უახლოესი ძირითადი ღირსშესანიშნაობა/არეალი: მდებარეობს თბილისის ჩრდილო-აღმოსავლეთ გარეუბანში, თემქისა და ვაზისუბნის რაიონებთან ახლოს. „საქართველოს მატიანე“ მის ნაპირზე მდებარე მთავარი ღირსშესანიშნაობაა.
• კოორდინატები: დაახლოებით 41° 43′ ჩ.გ., 44° 50′ ა.გ.
• კავშირები: საზრდოობს ძირითადად მდინარე ივრის წყლით არხების მეშვეობით. ის ქალაქ თბილისის წყალმომარაგების მთავარი წყაროა.

ფიზიკური მახასიათებლები

• ზედაპირის ფართობი: დაახლოებით 11.6 კვადრატული კილომეტრი.
• მაქსიმალური სიგრძე: დაახლოებით 8.75 კილომეტრი.
• მაქსიმალური სიგანე: დაახლოებით 2.85 კილომეტრი.
• მაქსიმალური სიღრმე: დაახლოებით 45 მეტრი.
• საშუალო სიღრმე: დაახლოებით 26.6 მეტრი.
• მოცულობა: შეფასებულია დაახლოებით 308 მილიონ კუბურ მეტრად.
• სიმაღლე ზღვის დონიდან: დაახლოებით 535 მეტრი.
• წყლის წყარო(ებ)ი: მდინარე იორი (სამგორის სარწყავი სისტემის არხით), ატმოსფერული ნალექები.
• გამომდინარე ნაკადული(ებ)ი: კონტროლირებადი გადინება თბილისის წყალმომარაგების სისტემისთვის.
• წყლის ტიპი: მტკნარი.
• აუზის გეოლოგია: შექმნილია ხელოვნურ ქვაბულში, რომელიც წარმოიქმნა ჯებირის აგებითა და სამი პატარა მლაშე ტბის დატბორვით.

ეკოლოგიური ინფორმაცია

• ფლორა: მიმდებარე ლანდშაფტი შედგება შერეული ტყეების, ბალახოვანი საფარისა და გამწვანებული პარკებისგან. წყლის მცენარეულობა არსებობს, მაგრამ კონტროლდება.
• ფაუნა: წყალსაცავში გაშვებულია თევზის სხვადასხვა სახეობა, რაც მას პოპულარულ სამოყვარულო სათევზაო ადგილად აქცევს (სახეობები მოიცავს კობრს, თეთრ ამურს). ტერიტორია იზიდავს სხვადასხვა სახეობის ფრინველს, განსაკუთრებით მიგრაციის სეზონზე.
• წყლის ხარისხი: რეგულარულად კონტროლდება, რადგან ის დედაქალაქის სასმელი წყლის მთავარი წყაროა. წყლის ხარისხი შეიძლება სეზონურად იცვლებოდეს.
• უნიკალური ეკოლოგიური მახასიათებლები: დიდი, ღრმა ხელოვნური წყალსაცავი, რომელიც ინტეგრირებულია დიდ ურბანულ არეალში და ასრულებს სასიცოცხლო წყალმომარაგებისა და სარეკრეაციო ფუნქციებს.
• კონსერვაციული სტატუსი: დაცულია, როგორც თბილისის სტრატეგიული წყლის რესურსი, მის პერიმეტრზე მიწათსარგებლობისა და აქტივობების რეგულაციებით.

ადამიანთან ურთიერთქმედება და მნიშვნელობა

• ისტორიული მნიშვნელობა: შეიქმნა 1953 წელს, როგორც სტრატეგიული პროექტი სწრაფად მზარდი ქალაქ თბილისის საიმედო წყლის წყაროთი უზრუნველსაყოფად.
• მიმდინარე გამოყენება: თბილისის სასმელი წყლის ძირითადი წყარო; მთავარი სარეკრეაციო ზონა ცურვის, მზის აბაზანების, ნავოსნობისა და თევზაობისთვის; კურორტების, სასტუმროებისა და თბილისის იახტ-კლუბის ადგილსამყოფელი. ტერიტორია ასევე გამოიყენება სპორტული ღონისძიებებისა და ფესტივალებისთვის.
• გარემოსდაცვითი საკითხები: მოწყვლადია დაბინძურების მიმართ მიმდებარე ურბანული განვითარებისა და სარეკრეაციო საქმიანობებისგან. წყლის დონის მართვა მომარაგებისა და რეკრეაციის დასაბალანსებლად მუდმივი განხილვის საგანია.
• მართვისა და კონსერვაციის ძალისხმევა: იმართება მუნიციპალური ორგანოების მიერ წყლის ხარისხის დაცვისა და მდგრადი რეკრეაციის ხელშეწყობის მიზნით. მიმდინარეობს ძალისხმევა მიმდებარე ტერიტორიის ოთხი სეზონის კურორტად გადაქცევისთვის.
• ადგილობრივი თემები: წყალსაცავი თბილისის მაცხოვრებლების ყოველდღიური ცხოვრების სასიცოცხლო ნაწილია, რომელიც უზრუნველყოფს დასვენებას, მწვანე სივრცესა და აუცილებელ მომსახურებას.

საინტერესო ან უნიკალური ფაქტები

• მას ხშირად „ზღვას“ უწოდებენ ქალაქთან შედარებით მისი უზარმაზარი ზომის გამო.
• წყალსაცავის თავზე, გორაკზე დგას მასიური და შთამბეჭდავი მონუმენტი „საქართველოს მატიანე“, რომელიც ასახავს სცენებს საქართველოს ისტორიიდან.
• ის მთლიანად ცვლის მიმდებარე რაიონების მიკროკლიმატს და ზაფხულში მათ უფრო გრილს ხდის.
• წყალსაცავი საქართველოში იალქნიანი სპორტისა და ვინდსერფინგის მოყვარულთა თავშეყრის ადგილია.