ტბა ორწყალი

ტბა ორწყალი (Tba Ortskali) არის გამორჩეული და უნიკალური წყალსატევი, რომელიც მდებარეობს არა ზედაპირზე, არამედ აფხაზეთში (საქართველო) მდებარე ცნობილი ახალი ათონის მღვიმის სიღრმეში. ეს კარსტული ტბა განთავსებულია ანაკოფიის დარბაზში (ასევე ცნობილი როგორც ანაკოფიის უფსკრული), ამ ვრცელი მღვიმური სისტემის ერთ-ერთ მთავარ დარბაზში. მისი არსებობა არსებითად დაკავშირებულია ივერიის მთის კარსტულ გეოლოგიასთან. იგი საზრდოობს კირქვებში გამფილტრული მიწისქვეშა ნაკადებით და ხასიათდება სტაბილური, გრილი ტემპერატურითა და წყლის მაღალი გამჭვირვალობით. ტბა მღვიმის ტურიზმისთვის მნიშვნელოვანი ობიექტია, რომელსაც ვიზიტორები ხშირად ნავით ათვალიერებენ და რომელიც რეგიონის მიწისქვეშა ჰიდროლოგიური საოცრებების ხილვის საშუალებას იძლევა. მისი უმთავრესი მნიშვნელობა მის უნიკალურ გეოლოგიურ მდებარეობასა და მსოფლიოს ერთ-ერთ უდიდეს მღვიმურ სისტემაში გამორჩეულ ადგილს უკავშირდება, და არა ტიპურ ზედაპირული ტბებისთვის დამახასიათებელ გამოყენებას, როგორიცაა ფართომასშტაბიანი თევზჭერა ან წყალმომარაგება.

იდენტიფიკაცია და მდებარეობა:

• ტბის სახელი: ორწყლის ტბა (Ortskali Lake), ზოგჯერ მოიხსენიება როგორც ახალი ათონის მღვიმის ტბების სისტემის ნაწილი. შესაძლოა ასევე მოიხსენიებოდეს რუსული სახელებით, რომლებიც დაკავშირებულია მღვიმის დარბაზთან, სადაც ის მდებარეობს.
• მდებარეობა:
  • ქვეყანა/რეგიონი: აფხაზეთი, საქართველო. (შენიშვნა: აფხაზეთის პოლიტიკური სტატუსი სადავოა).
  • კონკრეტული მდებარეობა: ახალი ათონის მღვიმის (ასევე ცნობილი როგორც ანაკოფიის მღვიმე) შიგნით, ქალაქ ახალ ათონთან ახლოს, ივერიის მთის ფერდობზე. მდებარეობს მღვიმის ანაკოფიის დარბაზში/უფსკრულში.
  • კოორდინატები: ახალი ათონის მღვიმის შესასვლელის მიახლოებითი კოორდინატებია 43.090∘ ჩ.გ., 40.815∘ ა.გ. ტბა ამ მღვიმურ სისტემაში მდებარეობს.
  • კავშირი სხვა წყლის ობიექტებთან: წარმოადგენს ახალი ათონის მღვიმის რთული მიწისქვეშა ჰიდროლოგიური სისტემის ნაწილს, საზრდოობს მიწისქვეშა ნაკადებით და პოტენციურად უკავშირდება სხვა მიწისქვეშა წყლის ობიექტებს და, შესაძლოა, რამდენიმე კილომეტრის დაშორებით მდებარე შავ ზღვას კარსტული არხებით.

ფიზიკური მახასიათებლები:

• ზედაპირის ფართობი: შედარებით მცირე, შეფასებით დაახლოებით 0.05 კმ² (5 ჰექტარი) ან პოტენციურად ნაკლები, დამოკიდებულია მღვიმის დარბაზში წყლის დონესა და ზუსტ განსაზღვრებაზე.
• მაქსიმალური სიღრმე: მიჩნეულია, რომ 50 მეტრს აღწევს. ითვლება შედარებით ღრმა ტბად მისი ზედაპირის ფართობთან მიმართებით და მღვიმის უფსკრულის მნიშვნელოვან ნაწილს იკავებს.
• საშუალო სიღრმე: ზოგადად მითითებული არ არის.
• მოცულობა: ზოგადად მითითებული არ არის.
• სიმაღლე ზღვის დონიდან: ტბის ზედაპირი მდებარეობს მღვიმურ სისტემაში, დაახლოებით 100-150 მეტრით მღვიმის შესასვლელის ქვემოთ, რაც შესაძლოა ზღვის დონიდან დაახლოებით 220-240 მეტრ სიმაღლეზე ათავსებდეს.
• სანაპირო ზოლის სიგრძე: არასწორი ფორმის, განსაზღვრულია ანაკოფიის დარბაზის მღვიმის კედლებით. არ წარმოადგენს ჩვეულებრივ სანაპირო ზოლს.
• წყლის წყარო(ები): ძირითადად მიწისქვეშა ნაკადები და წყლის ფილტრაცია კარსტული (კირქვული) ქანების მასივში.
• გამდინარე(ები) (ასეთის არსებობის შემთხვევაში): მიწისქვეშა გასასვლელები კარსტული სისტემის გავლით; არ გააჩნია ზედაპირული მდინარის სახით გადინება.
• წყლის ტიპი: მტკნარი.
• აუზის გეოლოგია: კარსტული ტბა, ფორმირებული კირქვულ მღვიმურ სისტემაში (ახალი ათონის მღვიმე), რომელიც განვითარებულია ივერიის მთის მასივში.

ეკოლოგიური ინფორმაცია:

• ფლორა (მცენარეულობა): მღვიმის დარბაზში სინათლის მნიშვნელოვანი შეღწევის არარსებობის გამო, წყლის მცენარეულობა სავარაუდოდ მინიმალურია ან არ არსებობს. “სანაპირო ზოლი” შედგება მღვიმის ქანებისგან.
• ფაუნა (ცხოველთა სამყარო): ბუნებრივი ფაუნა, სავარაუდოდ, შემოიფარგლება მღვიმის გარემოსთან ადაპტირებული სახეობებით (სტიგოფაუნა), როგორიცაა გარკვეული კიბოსნაირები ან სხვა უხერხემლოები. თევზი, როგორიცაა კალმახი, შესაძლოა ისტორიულად შემოყვანილი იყოს ვიზიტორთა ინტერესისთვის, მაგრამ არსებითი ბუნებრივი თევზის პოპულაციები ნაკლებად სავარაუდოა.
• ტროფიკული დონე: სავარაუდოდ ოლიგოტროფული (საკვები ნივთიერებებით ღარიბი) მისი კარსტული წყლის წყაროების გაფილტრული ბუნებისა და შეზღუდული ორგანული შემოდინების გამო.
• წყლის გამჭვირვალობა: ზოგადად ძალიან მაღალი, რაც დამახასიათებელია კარსტული წყალსატევებისთვის, სადაც წყალი კირქვაში იფილტრება.
• წყლის ტემპერატურა: სტაბილური და გრილი მთელი წლის განმავლობაში, ჩვეულებრივ დაახლოებით 10-13°C.
• pH დონე: სავარაუდოდ ნეიტრალური ან ოდნავ ტუტე, რაც დამახასიათებელია კირქვასთან კონტაქტში მყოფი წყლისთვის.
• გახსნილი ჟანგბადის დონე: მოსალოდნელია, რომ საკმარისია შეზღუდული წყლის სიცოცხლის შესანარჩუნებლად, რასაც ხელს უწყობს წყლის შემოდინება და მოძრაობა.
• უნიკალური ეკოლოგიური მახასიათებლები: მისი მიწისქვეშა გარემო წარმოადგენს ძირითად უნიკალურ მახასიათებელს, პოტენციურად მასპინძლობს სპეციალიზებულ მღვიმეში ადაპტირებულ ორგანიზმებს.
• კონსერვაციული სტატუსი: ტბა არსებითად დაცულია, როგორც ახალი ათონის მღვიმის ტურისტული ადგილისა და ბუნების ძეგლის ნაწილი. კონსერვაციული ძალისხმევა დაკავშირებულია მღვიმური სისტემის საერთო მართვასა და შენარჩუნებასთან.
• ინვაზიური სახეობები: ნებისმიერი შემოყვანილი თევზი პოტენციურად შეიძლება ჩაითვალოს არამშობლიურ სახეობად.

ადამიანის ურთიერთქმედება და მნიშვნელობა:

• ისტორიული მნიშვნელობა: დაკავშირებულია ახალი ათონის მღვიმის გამოკვლევასა და განვითარებასთან, რომელიც აღმოაჩინეს 1961 წელს და ტურიზმისთვის გაიხსნა 1975 წელს. ტბა ცნობილი გახდა, როგორც მღვიმის ერთ-ერთი ყველაზე შთამბეჭდავი ბუნებრივი მახასიათებელი.
• მიმდინარე გამოყენება: ძირითადად ტურიზმი (ტბაზე ნავით გასეირნება მღვიმეში ვიზიტის ჩვეული ნაწილია), სპელეოლოგიური და ჰიდროლოგიური კვლევები. არ გამოიყენება როგორც სასმელი წყლის, ირიგაციის, ენერგიის წარმოების ან კომერციული თევზჭერის წყარო.
• გარემოსდაცვითი საკითხები: ტურიზმთან დაკავშირებული პოტენციური ზემოქმედება მოიცავს ხელოვნურ განათებას, ნავებით გამოწვეულ შეშფოთებას და დამაბინძურებლების პოტენციურ შეღწევას. მღვიმის ჰიდროლოგიური სისტემის ბუნებრივი მდგომარეობის შენარჩუნება გადამწყვეტია.
• მართვა და კონსერვაციული ძალისხმევა: იმართება ახალი ათონის მღვიმის კომპლექსის ზედამხედველი ორგანოების მიერ. ძალისხმევა ფოკუსირებულია ტურიზმის დაბალანსებაზე მგრძნობიარე მღვიმის გარემოს შენარჩუნებასთან.
• ადგილობრივი თემები: ახალი ათონის მღვიმე, ორწყლის ტბის ჩათვლით, წარმოადგენს მთავარ ტურისტულ ღირსშესანიშნაობას და მნიშვნელოვან წვლილს შეიტანს ახალი ათონის ადგილობრივ ეკონომიკაში.

საინტერესო ან უნიკალური ფაქტები:

• ტბის მდებარეობა მთლიანად ერთ-ერთ უდიდეს და ყველაზე ცნობილ მღვიმურ სისტემაში (ახალი ათონის მღვიმე) მისი ყველაზე განმსაზღვრელი მახასიათებელია.
• ხშირად მოიხსენიება, როგორც ახალი ათონის მღვიმეში ტურისტული მარშრუტის ერთ-ერთი გამორჩეული წერტილი, სადაც მის ზედაპირზე ნავით ექსკურსიებს სთავაზობენ.
• ტბა არსებობს მასიურ დარბაზში (ანაკოფიის დარბაზი/უფსკრული), რაც დრამატულობას მატებს მიწისქვეშა პეიზაჟს.
• წარმოადგენს კარსტული რეგიონებისთვის დამახასიათებელი რთული და მეტწილად დაფარული მიწისქვეშა წყლის ქსელის ხილულ ნაწილს.