მემულის ტბები

მემულის ტბები (Memuli Lakes) წარმოადგენს განსაცვიფრებელი, მაღალმთიანი მყინვარული ტბების ჯგუფს, რომელიც მოქცეულია ზემო სვანეთის შორეულ, უკაცრიელ ადგილას, საქართველოს მესტიის მუნიციპალიტეტში. მდებარეობს ჩუბერის თემთან ახლოს და დაკავშირებულია მემულის მყინვართან. ეს ტბები წარმოადგენს ხელუხლებელ ალპურ გარემოს, თბილისის მსგავსი ურბანული ცენტრებისგან შორს. ჩვეულებრივ მოიხსენიება, როგორც მინიმუმ სამი ტბის სისტემა, რომლებიც ზღვის დონიდან 2700 მეტრზე მეტ სიმაღლეზე მდებარეობს. ისინი მყინვარული აქტივობის შედეგად წარმოიქმნა და ძირითადად ნადნობი წყლით იკვებება. მემულის ტბებამდე მისვლა მნიშვნელოვანი წამოწყებაა, რომელიც მოიცავს რთულ, მრავალდღიან ლაშქრობებს და ძირითადად შესაფერისია გამოცდილი და კარგად მომზადებული მოლაშქრეებისთვის. ციცაბო რელიეფის, შესაძლო მდინარის გადაკვეთების და შორეული ბილიკების გავლის ჯილდოა ხელუხლებელი ბუნების თვალწარმტაცი სილამაზე – კრისტალურად სუფთა წყლები, რომლებიც ირეკლავენ დიდი კავკასიონის ცადაზიდულ მწვერვალებს, ხასხასა ალპური მდელოები და სვანეთის მთების პირველყოფილი სიდიადე. ეს ტბები ნაკლებადაა განვითარებული რეკრეაციისთვის და უფრო მეტად უკაცრიელ ადგილებში თავგადასავლებისა და მყიფე მაღალმთიანი ეკოსისტემის დაფასებისთვისაა.

იდენტიფიკაცია და მდებარეობა

• სახელწოდება: მემულის ტბები (ქართული), Memuli Lakes (ინგლისური) – ჩვეულებრივ გამოიყენება მრავლობით რიცხვში.
• მდებარეობა:
  • ქვეყანა: საქართველო
  • რეგიონი: სამეგრელო-ზემო სვანეთი
  • მუნიციპალიტეტი: მესტია
  • ორიენტირი: მდებარეობს მაღალ მთებში ჩუბერის თემთან ახლოს, მდინარე მემულის (მდინარე ნენსკრას შენაკადი) აუზში, მემულის მყინვართან ახლოს. ტერიტორია შეიძლება ჩაითვალოს სასაზღვრო ზონად, რისთვისაც შესაძლოა საჭირო გახდეს ნებართვები. მდებარეობს თბილისიდან შორს ჩრდილო-დასავლეთით.
  • კოორდინატები: ძირითადი (მეორე) ტბის მიახლოებითი მდებარეობაა დაახლოებით 43.15° ჩ.გ. 42.13° ა.გ.
• კავშირი სხვა წყლის ობიექტებთან: მყინვარული ტბების სისტემა, რომელიც კვებავს მდინარე მემულის სათავეებს.

ფიზიკური მახასიათებლები

• ზედაპირის ფართობი: ტბები ინდივიდუალურად მცირე ზომისაა, რაც დამახასიათებელია მყინვარული ტბებისთვის (კარული ტბები).
• მაქსიმალური სიღრმე: ზუსტი მონაცემები ხელმისაწვდომი არ არის, სავარაუდოდ არაღრმა ან საშუალო სიღრმისაა.
• საშუალო სიღრმე: არაღრმა.
• სიმაღლე ზღვის დონიდან: ძალიან მაღალი. ძირითადი (მეორე) ტბა დაახლოებით 2760 მეტრზეა, ხოლო მესამე ტბა კიდევ უფრო მაღლა – დაახლოებით 2905 მეტრზე.
• წყლის წყარო(ებ)ი: ძირითადად მემულის მყინვარის ნადნობი წყალი, თოვლის ნადნობი და ატმოსფერული ნალექები.
• გამოსასვლელი(ები): ტბებიდან გამოედინება ნაკადულები, რომლებიც ქმნიან მდინარე მემულს.
• წყლის ტიპი: მტკნარი.
• აუზის გეოლოგია: მყინვარული წარმოშობის, ჩამოყალიბებულია კარებში ან ხეობებში, რომლებიც წარსულში გამყინვარების შედეგად დიდი კავკასიონის მთებში წარმოიქმნა.

ეკოლოგიური ინფორმაცია

• ფლორა: მდებარეობს ხეების გავრცელების ზედა საზღვრის ზემოთ, მაღალმთიან ალპურ ზონაში. მცენარეულობა შედგება ალპური მდელოებისგან სპეციალიზებული ბალახებითა და ველური ყვავილებით, გარშემორტყმულია კლდოვანი ფერდობებითა და მორენებით.
• ფაუნა: მაღალი სიმაღლის, ცივი ტემპერატურისა და მყინვარული გავლენის გამო ფაუნა შეზღუდულია. სავარაუდოდ მოიცავს მაღალმთიან მწერებს, შესაძლოა სიცივესთან ადაპტირებულ ამფიბიებს და ადგილობრივ ან გადამფრენ ალპურ ფრინველებს. თევზის ბუნებრივად არსებობა ძალიან ნაკლებად სავარაუდოა.
• ტროფიკული დონე: მოსალოდნელია, რომ იყოს ოლიგოტროფული (ნუტრიენტებით ღარიბი) ცივი ტემპერატურის, მყინვარული ნადნობი წყლის შემოდინებისა და მინიმალური ორგანული ნივთიერებების გამო.
• წყლის გამჭვირვალობა: ზოგადად მაღალია, თუმცა დროდადრო შეიძლება მასზე გავლენა იქონიოს მყინვარულმა ნატანმა (მყინვარული ფქვილი).
• წყლის ტემპერატურა: ძალიან ცივია მთელი წლის განმავლობაში, წლის მნიშვნელოვან ნაწილში ნაწილობრივ ყინულითაა დაფარული.
• უნიკალური ეკოლოგიური მახასიათებლები: ხელუხლებელი მაღალმთიანი მყინვარული ტბის ეკოსისტემა, რომელზეც პირდაპირ გავლენას ახდენს მემულის მყინვარი.

ადამიანთან ურთიერთქმედება და მნიშვნელობა

• ისტორიული მნიშვნელობა: ზემო სვანეთის შორეული, ისტორიულად იზოლირებული რეგიონის ნაწილი. ტერიტორიას საუკუნეების განმავლობაში სავარაუდოდ სეზონურად იყენებდნენ მწყემსები.
• ამჟამინდელი გამოყენება: ძირითადად წარმოადგენს რთული, მრავალდღიანი ლაშქრობებისა და ველურ ბუნებაში მოგზაურობის დანიშნულების ადგილს გამოცდილი მოლაშქრეებისთვის/ალპინისტებისთვის. ტბების მახლობლად ან ბილიკის გასწვრივ გამოყოფილ ადგილებში (მაგალითად, ზედა მემულში) შესაძლებელია დაბანაკება. ტბებთან მნიშვნელოვანი ინფრასტრუქტურა ან დასახლებები არ არსებობს.
• გარემოსდაცვითი საკითხები: მინიმალურია უკიდურესი სიშორისა და მნახველთა ძალიან დაბალი რაოდენობის გამო. პოტენციური მგრძნობელობა კლიმატის ცვლილების ზემოქმედების მიმართ მყინვარსა და წყლის დონეებზე. ხელუხლებელი გარემოს შენარჩუნება კრიტიკულად მნიშვნელოვანია.
• მართვა და კონსერვაციის ძალისხმევა: მდებარეობს შორეულ მთიან რაიონში. წვდომა შესაძლოა მოითხოვდეს კოორდინაციას ან ნებართვებს სასაზღვრო რეგიონებთან სიახლოვის გამო. დაცვა ძირითადად მის მიუწვდომლობას ეფუძნება.
• ადგილობრივი თემები: ტბები ჩუბერის თემის ტრადიციულ მიწებზე მდებარეობს. ისინი წარმოადგენენ პოტენციურ აქტივს მაღალსპეციალიზებული სათავგადასავლო ტურიზმისთვის, მაგრამ არ არიან ადგილობრივი რეგულარული რეკრეაციის ან სარგებლობის წყარო.

საინტერესო ან უნიკალური ფაქტები

• მემულის ტბები წარმოადგენს მრავალი (მინიმუმ სამი) მკაფიო მყინვარული ტბის (კარული ტბის) სისტემას, რომლებიც შედარებით ცოტა ხნის წინ მემულის მყინვარის უკან დახევის შედეგად წარმოიქმნა.
• წვდომა განსაკუთრებით რთულია, ხშირად აღწერილია, როგორც ძალიან რთული („ექსტრემალური ლაშქრობა“) გამოცდილი მოლაშქრეებისთვისაც კი, მოიცავს ციცაბო აღმართებს/დაღმართებს, რთულ რელიეფს და მდინარის გადაკვეთებს.
• ტერიტორია მდებარეობს ზემო სვანეთის შორეულ ნაწილში, რის გამოც შესაძლოა საჭირო გახდეს სასაზღვრო ნებართვები.
• ისინი გვთავაზობენ სანახაობრივ, ველურ და ხელუხლებელ მაღალი კავკასიონის მთების პეიზაჟებს.
• ტბები წლის მნიშვნელოვან ნაწილში ნაწილობრივ გაყინული ან ყინულით დაფარულია.