ახ.წ. 547–561: სუვერენიტეტი ალყაში

მეფე ფარსმან V კავკასიისთვის სასანიანურ-ბიზანტიური ომების კულმინაციის დროს მეფობდა. მისი მმართველობა დასტურია იმისა, თუ რა შეზღუდულია პატარა მეფის ძალაუფლება, როცა ის ორ იმპერიას შორის არის მოქცეული, რომლებსაც ერთმანეთის განადგურება აქვთ გადაწყვეტილი.

ახ.წ. 547 წელს სპარსეთის შაჰი ხოსრო I ლაზიკაში (დასავლეთ საქართველოში) პოზიციებს იმყარებდა და პეტრას სტრატეგიული ციხესიმაგრე აიღო. სანამ დასავლეთში ომი მძვინვარებდა, აღმოსავლეთში (ქართლში) ფარსმან V უზარმაზარ ზეწოლას განიცდიდა, რათა სპარსული საომარი მანქანა ჯარისკაცებითა და სურსათით მოემარაგებინა. ლაზიკაში რომაელებთან საომრად გაგზავნილი თითოეული ქართველი ჯარისკაცი ნიშნავდა ერთით ნაკლებ მცველს თბილისისთვის.

ძალაუფლების ეროზია

ფარსმან V-ის მეფობამ სამეფო ძალაუფლების შემდგომი ეროზია იხილა. სპარსმა მარზპანმა (გუბერნატორმა) თბილისში დაიწყო უფრო მეტი სასამართლო და ადმინისტრაციული ფუნქციის მითვისება. მეფე ნელ-ნელა იქცეოდა სიმბოლურ ფიგურად — თავადაზნაურობის ლიდერად, მაგრამ არა სახელმწიფოს მეთაურად.

თუმცა, ფარსმანი იბრძოდა დინასტიური მემკვიდრეობის შესანარჩუნებლად. მიუხედავად სპარსული მცდელობებისა, შემოეღოთ არჩევითი მონარქია (რაც მათ მარიონეტების არჩევის საშუალებას მისცემდა), ფარსმანმა უზრუნველყო, რომ ხოსროიანთა პრიმ გენიენიტურის პრინციპი (მამიდან შვილზე გადაცემა) ქვეყნის კანონად დარჩენილიყო. ეს სამართლებრივი წინააღმდეგობა გადამწყვეტი იყო; მან ცოცხლად შეინარჩუნა ლეგიტიმური ქართული სამეფო სახლის იდეა.

ტურისტული გზამკვლევი: დამალული ბაზილიკები

პოლიტიკური ჩაგვრის ამ პერიოდში რელიგიური არქიტექტურა გახდა უფრო მცირე ზომის, მაგრამ ფართოდ გავრცელებული, რომელმაც სოფლად, სპარსული თვალისგან მოშორებით გადაინაცვლა:

  1. კაცხის სვეტი (იმერეთის/ქართლის საზღვარი): თუმცა ამჟამინდელი სენაკი უფრო გვიანდელია, უკიდურესი ასკეტიზმისა და პოლიტიკური სამყაროსგან განდგომის ტრადიციამ ფეხის მოკიდება სწორედ ამ ეპოქაში დაიწყო, როგორც პასუხი სპარსულ დომინაციაზე.
  2. ძველი შუამთა (კახეთი): აქაური ერთ-ერთი ბაზილიკა მე-5/6 საუკუნით თარიღდება. ის წარმოადგენს არქიტექტურის იმ ტიპს, რომელსაც ფარსმან V მფარველობდა — მარტივს, მტკიცეს და გომბორის ტყეებში დამალულს.