ძვ.წ. 30–20: დევნილობა, დაბრუნება და ფარნავაზიანთა დინასტიის რესტავრაცია

შურისძიება ცივი კერძია და მეფე მირიან II-მ მთელი ცხოვრება იცადა მის მისართმევად. მისი ისტორია ანტიკური საქართველოს „გრაფ მონტე კრისტოს“ ჰგავს. ტახტის მემკვიდრედ დაბადებულს მამა (მეფე ფარნაჯომი) მოუკლეს და დინასტია წაართვეს, როცა ის ჩვილი იყო (ძვ.წ. 90). სანამ არტაშესიანთა დინასტია იბერიას 60 წელი მართავდა, მირიანი სპარსეთის სამეფო კარის ჩრდილში იზრდებოდა, როგორც მეფე სამეფოს გარეშე.

მისი მეფობა (ძვ.წ. 30–20) ხანმოკლე იყო, მაგრამ მისი მნიშვნელობა უდიდესია. ის განასახიერებს ლეგიტიმაციის გამძლეობას და საქართველოს გეოპოლიტიკური კომპასის კვლავ აღმოსავლეთისკენ შეტრიალებას.

ცხოვრება დევნილობაში

როდესაც ძვ.წ. 90 წელს მამამისი, ფარნაჯომი სომხების მიერ მხარდაჭერილი გადატრიალებისას მოკლეს, ერთგულმა მსახურებმა ჩვილი მირიანი სპარსეთში (პართიაში) გააპარეს. ათწლეულების განმავლობაში ის პართიის მეფეთ-მეფის სტუმრად ცხოვრობდა. ის შორიდან უყურებდა, როგორ იპყრობდნენ რომაელები პომპეუსისა და კანიდიუსის მეთაურობით მის სამშობლოს.

ის ხედავდა, როგორ წვალობდნენ არტაშესიანი მეფეები (არტაშესი, არტაგი, ფარნავაზ II) ძალაუფლების შესანარჩუნებლად. ის ელოდა იდეალურ მომენტს, როცა რომი სუსტი იქნებოდა. ეს მომენტი ძვ.წ. 30 წელს, რომის სამოქალაქო ომების ქაოსურ დასასრულს დადგა.

რესტავრაცია

ზურგს უკან მდგარი პართიული არმიით მირიან II იბერიაში შემოვიდა. ის უკვე მოხუცი იყო, როცა მშობლიურ მიწაზე დაბრუნდა, მაგრამ მისი ნება რკინისებური იყო. მან ბრძოლაში დაამარცხა უზურპატორი ფარნავაზ II და დაასრულა არტაშესიანთა მმართველობა.

მისი გამარჯვება იზეიმეს ტრადიციონალისტებმა, რომლებიც მას ლეგენდარული ფარნავაზ I-ის ჭეშმარიტ მემკვიდრედ მიიჩნევდნენ. მისმა დაბრუნებამ აღნიშნა ფარნავაზიანთა დინასტიის რესტავრაცია, რითაც გამოსწორდა ის, რასაც ბევრი ქართველი 60-წლიან ისტორიულ შეცდომად თვლიდა.

აღმოსავლეთისკენ მობრუნება

პართიელების მიერ გადარჩენილი და გაზრდილი მირიან II ბუნებრივად იხრებოდა ირანთან კავშირისკენ. მან უარყო წინამორბედების პრო-რომაული ალიანსები. მისი 10-წლიანი მეფობისას მცხეთაში სპარსულმა კულტურამ, არქიტექტურამ და პოლიტიკურმა სტრუქტურებმა აღორძინება განიცადა.

მან აღადგინა რომაული ომების დროს დანგრეული სიმაგრეები და ფოკუსირდა შიდა ადმინისტრაციის სტაბილიზაციაზე. მან მოამზადა მემკვიდრეობა თავისი ვაჟისთვის, არშაკ II-ისთვის, რათა უზრუნველეყო, რომ აღდგენილი დინასტია კვლავ არ დაცემულიყო.

ტურისტული გზამკვლევი: სპარსული კვალი

მირიან II-ის გავლენა ქართულ არქეოლოგიაში დახვეწილი, მაგრამ შესამჩნევია:

  1. დედოფლის მინდორი: შიდა ქართლში მდებარე ეს უზარმაზარი სატაძრო კომპლექსი ამ ეპოქას მიეკუთვნება. ის აჩვენებს ცეცხლის ტაძრების მკაფიო არქიტექტურას, რაც ასახავს ძლიერ ზოროასტრულ/სპარსულ გავლენას, რომელიც მირიან II-მ დევნილობიდან ჩამოიტანა. ამ ნანგრევების მონახულება მისი დროის რელიგიურ ცვლილებებზე შეგიქმნით წარმოდგენას.
  2. საქართველოს ეროვნული მუზეუმის საგანძური: მოძებნეთ პოლიქრომული სტილის სამკაულები (ოქრო ფირუზისა და ძოწის ინკრუსტაციით). ეს სტილი, რომელიც ირანული ხელოვნების ძლიერ გავლენას განიცდის, სწორედ მირიანის რესტავრაციის დროს და მის შემდეგ გახდა პოპულარული იბერიის სამეფო კარზე.

მირიან II ძვ.წ. 20 წელს გარდაიცვალა. მან შეასრულა თავისი ცხოვრების მისია: მომკვდარიყო როგორც მეფე, საკუთარი წინაპრების ტახტზე.