მიმოხილვა
თერჯოლა არის ქალაქი დასავლეთ საქართველოს იმერეთის მხარეში და წარმოადგენს თერჯოლის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციულ ცენტრს. იმერეთის დაბლობზე განლაგებული ქალაქი და მისი მიმდებარე ტერიტორია მდიდარი ისტორიით გამოირჩევა, რომელიც ანტიკური ხანიდან იწყება, რასაც მრავალი არქეოლოგიური ძეგლი და ისტორიული მონუმენტი, როგორიცაა სკანდეს ციხე, მოწმობს. თერჯოლა ცნობილია თავისი სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობით, განსაკუთრებით მევენახეობით, და მდებარეობს რეგიონში, რომელიც მრავალფეროვანი ბუნებრივი ლანდშაფტებით, მათ შორის მდინარეებით, მღვიმეებითა და ჩანჩქერებით ხასიათდება. ქალაქის სტატუსი თერჯოლას ოფიციალურად 1983 წელს მიენიჭა.
გეოგრაფიული მდებარეობა
თერჯოლა მდებარეობს დასავლეთ საქართველოში, იმერეთის მხარეში. იგი კოლხეთის დაბლობის აღმოსავლეთ ნაწილში, კონკრეტულად იმერეთის ვაკეზე, მდინარე ჩხარის (ან ჩხარისწყლის) მარჯვენა ნაპირზეა გაშენებული. ქალაქი თბილისიდან დაახლოებით 190 კმ-ით ჩრდილო-დასავლეთით, ხოლო ზესტაფონიდან დაახლოებით 14 კმ-ით ჩრდილო-დასავლეთით, მთავარი ავტომაგისტრალის გასწვრივ მდებარეობს. მისი სიმაღლე ზღვის დონიდან დაახლოებით 170 მეტრია.
თერჯოლის მუნიციპალიტეტი ხასიათდება მნიშვნელოვანი სამდინარო ქსელით, რომელიც მოიცავს მდინარეებს ჩოლაბურს, ძევრულასა და წყალწითელას, ჩხარის გარდა. რეგიონში გავრცელებულია კოლხური ტიპის მცენარეულობა, მუხის, წიფლის, ცაცხვისა და სხვა სახეობების ტყეებით. კლიმატი ნოტიო სუბტროპიკულია, ცივი ზამთრითა და მშრალი, ცხელი ზაფხულით, რაც ამ ტერიტორიისთვისაა დამახასიათებელი, თუმცა ზღვის გავლენა სანაპირო ზოლთან შედარებით რამდენადმე შესუსტებულია.
ისტორია
თერჯოლის მუნიციპალიტეტის ტერიტორია ქვის ხანიდან იყო დასახლებული, რასაც საკაჟიასა და საგვარჯილეს მღვიმეებში აღმოჩენილი მასალები ადასტურებს. ანტიკურ ხანაში ეს ტერიტორია სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი იყო, ახლოს მდებარეობდა ისეთი ისტორიული ქალაქები, როგორიცაა ჩიხორი და ჩხარი, და აქ გადიოდა მთავარი სავაჭრო გზები, მათ შორის აბრეშუმის გზის ერთ-ერთი განშტოება. V საუკუნის სკანდეს ციხე ამ სტრატეგიული წარსულის მოწმეა.
თავად დასახლება თერჯოლა ისტორიულ წყაროებში პირველად XVII საუკუნეში მოიხსენიება. რეგიონი ისტორიული ქართული სამეფოების, მათ შორის კოლხეთის, ეგრის-ლაზიკისა და მოგვიანებით იმერეთის სამეფოს შემადგენლობაში შედიოდა. მან მღელვარე პერიოდებიც გამოიარა, მათ შორის სამეგრელოს მთავრის, ლევან II დადიანის, გამანადგურებელი თავდასხმები XVII საუკუნეში, რამაც ჩიხორისა და ჩხარის განადგურება გამოიწვია, თუმცა ეს დასახლებები მოგვიანებით კვლავ აღდგა.
რუსეთის იმპერიის მმართველობის ქვეშ ეს ტერიტორია ქუთაისის გუბერნიის ნაწილი იყო. თერჯოლა ცალკე ადმინისტრაციული რაიონის (თავდაპირველად ჩხარის რაიონი) ცენტრი 1930 წელს, საბჭოთა ეპოქაში გახდა. რაიონს თერჯოლის სახელი 1950 წელს ეწოდა. თავად თერჯოლას ქალაქის სტატუსი 1983 წელს მიენიჭა.
მოსახლეობა
2014 წლის საქართველოს მოსახლეობის აღწერის მონაცემებით, ქალაქ თერჯოლის მოსახლეობა 4,644 ადამიანს შეადგენდა. შემდგომი წლების შეფასებით, ქალაქის მოსახლეობა ოდნავ მაღალია და 2024 წლისთვის დაახლოებით 4,818 კაცს აღწევს.
თერჯოლის მუნიციპალიტეტის მოსახლეობა 2014 წლის აღწერით 35,563 კაცი იყო. მოსახლეობის აბსოლუტურ უმრავლესობას (99.7% 2014 წელს) ეთნიკური ქართველები შეადგენენ.
პოლიტიკა (ისტორიული კონტექსტი)
ისტორიულად, თერჯოლა და მისი მიმდებარე მიწები უფრო დიდი პოლიტიკური ერთეულების, კერძოდ, იმერეთის სამეფოს ნაწილი იყო. მისი ადმინისტრაცია იმდროინდელ ფეოდალურ სტრუქტურებს შეესაბამებოდა. რუსეთის იმპერიულ პერიოდში იგი ქუთაისის გუბერნიის ადმინისტრაციის ქვეშ მოექცა, სავარაუდოდ, ქუთაისის მაზრის შემადგენლობაში.
1930 წელს ჩხარის (მოგვიანებით თერჯოლის) რაიონის დაარსებამ იგი საბჭოთა სისტემის ფარგლებში ცალკე ადმინისტრაციულ ერთეულად ჩამოაყალიბა. საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ, თერჯოლის მუნიციპალიტეტი ადგილობრივი თვითმმართველობის პრინციპებით იმართება, საკუთარი არჩეული მუნიციპალური კრებით (საკრებულოთი), რომელიც ადგილობრივ მმართველობაზეა პასუხისმგებელი.
ადმინისტრაციული დაყოფა
თერჯოლის მუნიციპალიტეტი არის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეული იმერეთის მხარეში. ადმინისტრაციული ცენტრია ქალაქი თერჯოლა. მუნიციპალიტეტი მოიცავს 46 დასახლებულ პუნქტს: 1 ქალაქს (თერჯოლა) და 45 სოფელს. ეს დასახლებები დაჯგუფებულია 19 ადმინისტრაციულ ერთეულად:
მუნიციპალიტეტი მდიდარია სხვადასხვა ისტორიული და ბუნებრივი ღირსშესანიშნაობებით, მათ შორის სკანდეს ციხით, გოგნის ციხისა და ეკლესიის ნანგრევებით, ნავენახევის მღვიმითა და მრავალი ჩანჩქერითა და ეკლესიით.
