მიმოხილვა
ჩოხატაური არის დაბა და ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციული ცენტრი დასავლეთ საქართველოს გურიის მხარეში. სახელწოდება “ჩოხატაური” მომდინარეობს საგვარეულო სახელიდან, ჩახატარაშვილი ან ჩხატარაშვილი. ეს ტერიტორია ცნობილია თავისი სასოფლო-სამეურნეო ტრადიციებით, მათ შორის ხილის მოყვანით, მარცვლეული კულტურების მოშენებით, მევენახეობითა და ჩაის კულტივაციით. მნიშვნელოვანი ეკონომიკური წვლილი შეაქვს მინერალური წყლის “ნაბეღლავის” ჩამომსხმელ ქარხანას. მუნიციპალიტეტი ასევე ამაყობს ბუნებრივი რესურსებით, როგორიცაა მინერალური საღებავები, პირიტი, საშენი ქვები და კერამიკული თიხა. ჩოხატაურში ფუნქციონირებს რამდენიმე კულტურული დაწესებულება, მათ შორის მუზეუმები, კულტურის ცენტრი, სამხატვრო გალერეა, სახალხო თეატრი და მრავალი ბიბლიოთეკა. რეგიონი ასევე აღიარებულია თავისი სამთო-კლიმატური კურორტებით, განსაკუთრებით ბახმაროთი და ნაბეღლავით.
გეოგრაფიული მდებარეობა
ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი მდებარეობს დასავლეთ საქართველოს გურიის მხარეში, ქვეყნის დედაქალაქ თბილისიდან დაახლოებით 310 კილომეტრში დასავლეთით. ის ზღვის დონიდან დაახლოებით 150 მეტრ სიმაღლეზე მდებარეობს. მუნიციპალიტეტს ჩრდილოეთით ესაზღვრება სამტრედიისა და ვანის მუნიციპალიტეტები, აღმოსავლეთით – ვანი, სამხრეთით – ხულოსა და ადიგენის მუნიციპალიტეტები, ხოლო დასავლეთით – ოზურგეთისა და ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტები.
ჩოხატაურის ტერიტორიის მნიშვნელოვანი ნაწილი მთიანია, დაახლოებით 60% დაფარულია პლატოებითა და მთებით. მუნიციპალიტეტის უმაღლესი წერტილია მწვერვალი მეფისწყარო, რომელიც ზღვის დონიდან 2,850 მეტრ სიმაღლეზე მდებარეობს. ტერიტორიაზე მთავარი მდინარეა სუფსა. რეგიონის დიდი ნაწილი დაფარულია ტყეებით, სადაც მრავალფეროვანი ფლორაა წარმოდგენილი, როგორიცაა წიფელი, მუხა, წაბლი, სოჭი, ჭადარი, რცხილა და მურყანი. მაღალ ზონებში (1500-1600 მეტრზე ზემოთ) გავრცელებულია ნაძვისა და სოჭის ტყეები. ეს მრავალფეროვანი ბუნებრივი გარემო ასევე ხელს უწყობს ფაუნის მრავალფეროვნებას, მათ შორის შველს, არჩვს, გარეულ ღორს, კურდღელს, მგელს, დათვს, მელასა და მაჩვს. კლიმატი ზოგადად სუბტროპიკულია, დაბლობებში (500-600 მეტრამდე) სუბტროპიკული ზღვის კლიმატია, ხოლო მთიან რაიონებში – ნოტიო. დაბლობებში საშუალო წლიური ტემპერატურა დაახლოებით -ია, ხოლო მაღალ მთებში -ს შორის მერყეობს. მთებში თოვლი დაახლოებით 5-6 თვის განმავლობაში შეიძლება შენარჩუნდეს.
ისტორია
ჩოხატაურსა და მის მიმდებარე რაიონს მდიდარი ისტორია აქვს, რასაც მრავალი ისტორიული ძეგლი მოწმობს. მუნიციპალიტეტში აღმოჩენილი არქეოლოგიური მასალები, როგორიცაა მეზოლითური პერიოდის ბრინჯაოს თოხები, ნიჩბები და სპილენძის ჭურჭელი, ადასტურებს საუკუნეების წინანდელ სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობას. ტერიტორია ისტორიული გურიის ნაწილი იყო და XVII-XIX საუკუნეებში სოფელი გორაბერეჟოული გურიის ერისთავების (სადუკო) რეზიდენციას წარმოადგენდა, სადაც მიხეილ ერისთავის მიერ აშენდა სასახლე, გალავანი და ბაღი.
რაიონს ასევე ახსოვს კონფლიქტების პერიოდები. აღსანიშნავია, რომ იმერეთის აჯანყების დროს, 1820 წლის აპრილიდან აგვისტომდე, ჩოხატაური რუსეთის იმპერიის ჯარებსა და აჯანყებულ გურულებს შორის ერთ-ერთი საბრძოლო ველი იყო.
უნიკალურ ისტორიულ ფაქტს წარმოადგენს ის, რომ ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტის მხედრები 1892 წელს ინგლისში ბუფალო ბილ კოდის “ველური დასავლეთის შოუს” შეუერთდნენ და 30 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში საერთაშორისო დონეზე გამოდიოდნენ.
ჩოხატაურის რაიონის მნიშვნელოვანი ისტორიული და კულტურული ძეგლებია ადრე შუა საუკუნეების ბუკისციხე, ერკეთის მთავარანგელოზის ეკლესია (IX-XIII საუკუნეებით დათარიღებული) და უდაბნოს სამონასტრო კომპლექსი, რომელიც კლდეში ნაკვეთ ეკლესიას მოიცავს. ჩოხატაურის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმში დაცულია არქეოლოგიური მასალა ძვ.წ. VI-V საუკუნეებიდან განვითარებულ შუა საუკუნეებამდე პერიოდისა.
მოსახლეობა
საქართველოს 2014 წლის აღწერის მონაცემებით, დაბა ჩოხატაურის მოსახლეობა 1,815 ადამიანს შეადგენდა. ამავე აღწერის მიხედვით, ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტის მოსახლეობა 19,001 კაცი იყო. მუნიციპალიტეტის მოსახლეობის უახლესი შეფასებით (2020 წლის 1 იანვარი) დაახლოებით 18,034 ადამიანია.
2014 წლის აღწერის მონაცემებით მუნიციპალიტეტისთვის:
პოლიტიკა
ისტორიულად, ჩოხატაურის ტერიტორიის მმართველობა, ისევე როგორც საქართველოს სხვა ნაწილებისა, სხვადასხვა ადმინისტრაციული და პოლიტიკური სისტემების მეშვეობით ვითარდებოდა. როგორც საქართველოს მუნიციპალიტეტი, ჩოხატაურს აქვს ადგილობრივი თვითმმართველობის სტრუქტურა, მათ შორის მუნიციპალური ასამბლეა (საკრებულო), რომელიც ადგილობრივი მოსახლეობის მიერ არჩეული წარმომადგენლობითი ორგანოა. ეს სისტემა უზრუნველყოფს ადგილობრივ დონეზე გადაწყვეტილებების მიღებას მუნიციპალიტეტისთვის რელევანტურ საკითხებზე.
ადმინისტრაციული დაყოფა
ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი არის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეული საქართველოს გურიის მხარეში. მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციული ცენტრია დაბა ჩოხატაური. თავად დაბის გარდა, მუნიციპალიტეტი მოიცავს მრავალ სოფელს. უახლესი ინფორმაციით, მუნიციპალიტეტი მოიცავს დაბა ჩოხატაურს და 60 ან 61 მიმდებარე სოფელს. ეს სოფლები, როგორც წესი, ადმინისტრაციული მიზნებისთვის დაჯგუფებულია ტერიტორიულ ერთეულებად ან თემებად. ზოგიერთი ასეთი ადმინისტრაციული ერთეული/თემი მოიცავს: ამაღლებას, ბუკისციხეს, გოგოლესუბანს, გორაბერეჟოულს, გუტურს, დაბლაციხეს, დიდ ვანს, ერკეთს, ზომლეთს, ზემო სურებს, ზემოხეთს, ზოტს, კოხნარს, ნაბეღლავს, ჯვარცხმას, ხევსა და ხიდისთავს. ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტის საერთო ფართობი დაახლოებით 820-825 კვადრატული კილომეტრია.
