წყორძის წმინდა გიორგის ეკლესია

About this activity

წყორძის წმინდა გიორგის ეკლესია: სამცხე-ჯავახეთის შუა საუკუნეების დარბაზული ტაძარი

მიმოხილვა

საქართველოს სამცხე-ჯავახეთის რეგიონის ასპინძის მუნიციპალიტეტის სოფელ წყორძაში მდებარე წმინდა გიორგის ეკლესია შუა საუკუნეების ქართული საეკლესიო ხუროთმოძღვრების ღირებულ ნიმუშს წარმოადგენს. X ან XI საუკუნის დასაწყისით დათარიღებული ეს ეკლესია მიეკუთვნება საქართველოს ამ ისტორიულად მნიშვნელოვან სამხრეთ რეგიონში კულტურული და არქიტექტურული განვითარების მნიშვნელოვან პერიოდს. როგორც კარგად ნაგები დარბაზული ეკლესია, რომელიც თავისი ეპოქის დამახასიათებელ დეკორატიულ ელემენტებს შეიცავს, წყორძის წმინდა გიორგის ტაძარი წარმოდგენას გვიქმნის ამაღლების ხანის მხატვრულ სტანდარტებსა და რელიგიურ ცხოვრებაზე.

ამ ეკლესიის მშენებლობა ემთხვევა დროს, როდესაც სამცხე-ჯავახეთი მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა საქართველოს პოლიტიკურ და კულტურულ ცხოვრებაში. X და XI საუკუნეებში ამ რეგიონში აგებული ეკლესიები ხშირად მაღალი ხარისხის ოსტატობას წარმოაჩენს, იყენებს რა ადგილობრივ ვულკანურ ქვას (ტუფს ან ანდეზიტს) ელეგანტური და მტკიცე სტრუქტურების შესაქმნელად. წყორძის ეკლესია, აგებული როგორც ერთნავიანი ბაზილიკა ანუ დარბაზული ეკლესია, მიჰყვება გეგმას, რომელიც ფართოდ იყო გავრცელებული, თუმცა მისი შესრულება სავარაუდოდ მოიცავდა გამოცდილ ქვისმთლელებსა და შესაძლოა მომჩუქურთმებლებს, რომლებიც შენობის საკვანძო მახასიათებლებს, როგორიცაა ფანჯრები და პორტალები, ამკობდნენ პერიოდისთვის დამახასიათებელი რთული მცენარეული, გეომეტრიული ან ზოომორფული ორნამენტებით.

საქართველოს მფარველი წმინდანის, წმინდა გიორგისადმი მიძღვნილი, რომლის თაყვანისცემაც განსაკუთრებით ღრმაა მთელ ქვეყანაში, ეკლესია წყორძის თემის სულიერ ცენტრს წარმოადგენდა. საუკუნეების განმავლობაში იგი იყო მართლმადიდებლური ქრისტიანული ღვთისმსახურების, თემის შეკრებისა და ცხოვრების მნიშვნელოვანი მოვლენების აღნიშვნის ადგილი, ღრმად ჩანერგილი ადგილობრივ ტრადიციებსა და იდენტობაში. მისი მდებარეობა, რომელიც ხშირად აღწერილია როგორც ფერდობზე ან შემაღლებულ ადგილას სოფელთან ახლოს, მას ლანდშაფტში თვალსაჩინო ადგილს ანიჭებდა.

გაუძლო რა საუკუნეებსა და რეგიონის ისტორიულ მოვლენებს, პოტენციურად განიცადა რა შეკეთებისა და სხვადასხვა აქტივობის პერიოდები, წყორძის წმინდა გიორგის ეკლესია დღეს აღიარებულია კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლად. იგი დგას როგორც სამცხე-ჯავახეთის შუა საუკუნეების არქიტექტურული და სულიერი მემკვიდრეობის მნიშვნელოვანი ნიმუში, რომელიც მნახველებს სთავაზობს კავშირს საქართველოს „ოქროს ხანასთან“ მისი სტრუქტურისა და ხელოვნების მეშვეობით.

ძირითადი საიდენტიფიკაციო მონაცემები

• სრული სახელწოდება: წყორძის წმინდა გიორგის ეკლესია.
• ტიპი: ეკლესია (ქართული მართლმადიდებლური).
• მდებარეობა: მდებარეობს სოფელ წყორძაში ან მის მახლობლად, ასპინძის მუნიციპალიტეტი, სამცხე-ჯავახეთის მხარე, საქართველო. ხშირად განლაგებულია შემაღლებულ ადგილას სოფელთან ახლოს.

ისტორიული ფონი

• დაარსება: თარიღდება განვითარებული შუა საუკუნეებით, როგორც წესი, X ან XI საუკუნით. კონკრეტული დამაარსებელი უცნობია, მაგრამ მშენებლობა ასახავს იმ ეპოქის სტანდარტებს.
• მნიშვნელოვანი თარიღები და მოვლენები:

• X-XI საუკუნეები: ეკლესიის მშენებლობა.
• შუა საუკუნეები/გვიანდელი პერიოდები: ფუნქციონირებდა როგორც წყორძის ადგილობრივი სამრევლო ეკლესია. სავარაუდოდ განიცდიდა პერიოდულ მოვლას, პოტენციურ დაზიანებასა და შეკეთებებს.
• თანამედროვე ეპოქა: შეტანილია კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლთა სიაში. შესაძლოა ჩატარებული აქვს საკონსერვაციო სამუშაოები.

• ისტორიული ფიგურები: არ არის ცნობილი კონკრეტული მნიშვნელოვანი ისტორიული ფიგურები, რომლებიც ფართოდ დოკუმენტირებულია მის მშენებლობასთან პირდაპირ კავშირში.
• ლეგენდები: წყორძის ეკლესიასთან დაკავშირებული კონკრეტული ლეგენდები ზოგად წყაროებში, როგორც წესი, არ არის მოხსენიებული.

მნიშვნელობა და დანიშნულება

• რელიგიური მნიშვნელობა: ისტორიულად ემსახურებოდა და პოტენციურად პერიოდულად კვლავ ემსახურება წყორძის მართლმადიდებელ თემს, მიძღვნილი წმინდა გიორგისადმი. ადგილობრივი თაყვანისცემის ადგილი.
• კულტურული მნიშვნელობა: X-XI საუკუნეების სამცხე-ჯავახეთის რეგიონის არქიტექტურული მემკვიდრეობის მნიშვნელოვანი ძეგლი.
• არქიტექტურული მნიშვნელობა: განვითარებული შუა საუკუნეების ქართული დარბაზული ეკლესიის ღირებული ნიმუში, რომელიც წარმოაჩენს დამახასიათებელ ქვის დამუშავებასა და პოტენციურად მაღალი ხარისხის დეკორატიულ ჩუქურთმებს.
• მიმდინარე სტატუსი: დაცული კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი. სავარაუდოდ დგას და შედარებით კარგად არის შემონახული, შესაძლოა პერიოდული აქტიური გამოყენებით.

არქიტექტურული და მხატვრული აღწერა

• ექსტერიერი: ერთნავიანი დარბაზული ეკლესია, გეგმით მართკუთხა, ნაგებია კარგად დამუშავებული ადგილობრივი ქვის (სავარაუდოდ ვულკანური ტუფი ან მსგავსი) ბლოკებით. გამორჩეულია ორქანობიანი სახურავით (ამჟამინდელი მდგომარეობა შეიძლება ცვალებადი იყოს). ფასადები სავარაუდოდ კარგად შესრულებული ქვის წყობით ხასიათდება და შესაძლოა შემკული იყოს დეკორატიული ქვის ჩუქურთმებით, განსაკუთრებით ფანჯრებისა და შესასვლელ(ებ)ის გარშემო, რაც ტიპურია X-XI საუკუნეების ქართული ხელოვნებისთვის.
• ინტერიერი: ინტერიერი შედგება ერთი დარბაზისგან (ნავი), რომელიც გადახურულია ცილინდრული კამარით და ბოლოვდება აღმოსავლეთით საკურთხევლის აფსიდით. კედლების გასწვრივ პილასტრები კამარის თაღებს იჭერს. ორიგინალური ფრესკების შემორჩენა შესაძლებელია, მაგრამ ხშირად ფრაგმენტულია ამ ასაკის ეკლესიებში; გვიანდელი ფენები ან შეთეთრება ასევე ხშირია.
• მხატვრული ნამუშევრები: ყველაზე მნიშვნელოვანი პოტენციური მხატვრული ნამუშევრებია ექსტერიერის დეკორატიული ქვის ჩუქურთმები. ნებისმიერი შემორჩენილი ფრესკის ფრაგმენტი ისტორიულად ღირებული იქნებოდა. თუ აქტიურია, ეკლესიაში თანამედროვე ხატები იქნება.
• კომპლექსი: უპირატესად შედგება თავად ეკლესიის შენობისგან, სავარაუდოდ განლაგებული სოფლის გარემოში ან საეკლესიო ეზოში.

პრაქტიკული ინფორმაცია ვიზიტორებისთვის (მნიშვნელოვანია მოგზაურთათვის)

• შენიშვნა: ეს არის ისტორიული სოფლის ეკლესია სამცხე-ჯავახეთის რეგიონში.
• გახსნის საათები: ექსტერიერის დათვალიერება სავარაუდოდ შესაძლებელია დღისით. ინტერიერში შესვლა შეიძლება დამოკიდებული იყოს ადგილობრივ შეთანხმებებზე (მნათეს/მცველის პოვნა) ან დაგეგმილ მსახურებებზე (თუ ტარდება).
• შესვლის საფასური: უფასოა.
• ხელმისაწვდომობა: სოფელ წყორძამდე მისასვლელად საჭიროა ასპინძის მუნიციპალიტეტის შიდა გზებზე მგზავრობა. ეკლესიამდე მისვლა შეიძლება მოიცავდეს სოფლის ბილიკებზე ან ფერდობზე სიარულს. შესასვლელთან მოსალოდნელია საფეხურები. შეიძლება სირთულეები შეუქმნას მობილობის შეზღუდვის მქონე ვიზიტორებს.
• წესები და ეტიკეტი:

• ჩაცმულობის წესი: ეკლესიაში შესვლისას საჭიროა სტანდარტული ქართული მართლმადიდებლური ჩაცმულობის წესების დაცვა (ქალები: თავდაბურული, კაბა/ქვედაბოლო მუხლს ქვემოთ, დაფარული მხრები; მამაკაცები: გრძელი შარვალი, დაფარული მხრები).
• ფოტო/ვიდეო გადაღება: იკითხეთ ნებართვა შიგნით ფოტოების გადაღებამდე. მოერიდეთ განათებას. პატივი ეცით ადგილსა და ნებისმიერ მლოცველს.
• ქცევა: შეინარჩუნეთ სიჩუმე და პატივისცემითი ქცევა, რომელიც შეეფერება ისტორიულ რელიგიურ ადგილს.

• ინფრასტრუქტურა: ადგილზე სპეციალური ტურისტული ინფრასტრუქტურა მოსალოდნელი არ არის. ძირითადი საჭიროებები უნდა დაიკმაყოფილოთ ქალაქ ასპინძაში ან სხვა დიდ დასახლებებში.

ღვთისმსახურების დრო: რეგულარული ყოველკვირეული მსახურებები ნაკლებად სავარაუდოა, თუ იგი მუდმივად აქტიურ მრევლს არ ემსახურება. მსახურებები უფრო მოსალოდნელია დიდ დღესასწაულებზე (როგორიცაა გიორგობა). ერთადერთი გზა დროის დასადასტურებლად ადგილობრივად კითხვაა.