პალიასტომის ტბა

პალიასტომის ტბა: კოლხეთის ეროვნული პარკის გული

პალიასტომის ტბა არის დიდი, płytი სანაპირო ლაგუნა, რომელიც მდებარეობს მდინარე რიონის შესართავთან, საქართველოს შავი ზღვის სანაპიროზე. როგორც ბრწყინვალე კოლხეთის ეროვნული პარკის, იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლის, ცენტრალური ნაწილი, ის ქვეყნის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ჭარბტენიანი ტერიტორიაა. ტბა უნიკალური ეკოსისტემაა, სადაც მდინარეების რიონისა და ფიჩორის მტკნარი წყალი შავი ზღვის მარილიან წყალს ერევა, რაც ქმნის სიცოცხლით სავსე მომლაშო გარემოს. პალიასტომი ფრინველებზე დამკვირვებლებისთვის სამოთხეა, რადგან ის ევრაზია-აფრიკის გადაფრენის გზაზე მილიონობით გადამფრენი ფრინველისთვის კრიტიკულად მნიშვნელოვან გასაჩერებელ და გამოსაზამთრებელ ადგილს წარმოადგენს. პარკი სანავო ტურებისთვის ფანტასტიკურ შესაძლებლობებს იძლევა, რაც მნახველებს საშუალებას აძლევს გამოიკვლიონ ტბის ვრცელი ლერწმის მასივები, დატბორილი ტყეები და ფარული არხები. ტერიტორია ასევე მდიდარია ისტორიითა და მითებით, ზოგიერთის აზრით, ეს არის ადგილი, რომელიც დაკავშირებულია ძველ ბერძნულ ლეგენდასთან იასონისა და ოქროს საწმისის შესახებ. დღეს პალიასტომის ტბა ეკოტურიზმის მთავარი დანიშნულების ადგილია, რომელიც წარმოუდგენელი ბიომრავალფეროვნებისა და კოლხეთის ჭარბტენიანი ტერიტორიების უნიკალური ლანდშაფტების ნახვის შანსს იძლევა.

იდენტიფიკაცია და მდებარეობა

• სახელწოდება: პალიასტომის ტბა.
• მდებარეობა:
  • ქვეყანა: საქართველო
  • რეგიონი: სამეგრელო-ზემო სვანეთი / გურია
  • მუნიციპალიტეტი: ფოთი / ლანჩხუთი
• უახლოესი ძირითადი ღირსშესანიშნაობა/არეალი: მდებარეობს საპორტო ქალაქ ფოთის სამხრეთით, კოლხეთის ეროვნული პარკის უდიდესი ტბაა.
• კოორდინატები: დაახლოებით 42.11° ჩ.გ., 41.72° ა.გ.
• კავშირები: შავ ზღვასთან დაკავშირებულია ვიწრო არხით. საზრდოობს მდინარეებით ფიჩორი და კაპარჭინა, და განიცდის მდინარე რიონის გავლენას.

ფიზიკური მახასიათებლები

• ზედაპირის ფართობი: დაახლოებით 18.2 კვადრატული კილომეტრი.
• მაქსიმალური სიღრმე: płytი, დაახლოებით 3.2 მეტრი.
• საშუალო სიღრმე: დაახლოებით 2.6 მეტრი.
• სიმაღლე ზღვის დონიდან: მდებარეობს ზღვის დონეზე ოდნავ დაბლა (-0.3 მ).
• წყლის წყარო(ებ)ი: მდინარეები (ფიჩორი, კაპარჭინა) და შავი ზღვიდან შემოდინება.
• გამომდინარე ნაკადული(ებ)ი: არხი, რომელიც მას შავ ზღვასთან აკავშირებს.
• წყლის ტიპი: მომლაშო (მტკნარი და მარილიანი წყლის ნაზავი).
• აუზის გეოლოგია: სანაპირო ლაგუნა, რომელიც ჩამოყალიბდა მდინარის ნალექების დაგროვებითა და შავი ზღვის ცვალებადი სანაპირო ზოლით.

ეკოლოგიური ინფორმაცია

• ფლორა: დომინირებს ვრცელი ჭარბტენიანი ტერიტორიები ლერწმის ფართო მასივებით. მიმდებარე კოლხეთის ეროვნული პარკი მოიცავს უნიკალურ კოლხურ დატბორილ ტყეებსა და ტორფნარებს.
• ფაუნა: გლობალურად მნიშვნელოვანი ორნითოლოგიური ტერიტორია (IBA). მასპინძლობს 194-ზე მეტ ფრინველის სახეობას, მათ შორის წყალმცურავების, ყანჩებისა და ვარხვების უზარმაზარ გუნდებს. ტბას აქვს მრავალფეროვანი თევზის ფაუნა, მათ შორის სახეობები, რომლებიც უძლებენ როგორც მტკნარ, ისე მარილიან წყალს.
• ტროფული დონე: ევტროფული, მაღალი პროდუქტიულობით მდინარის საკვები ნივთიერებების გამო.
• წყლის გამჭვირვალობა: ზოგადად დაბალია შეტივტივებული ნალექების გამო.
• უნიკალური ეკოლოგიური მახასიათებლები: სანაპირო ლაგუნის კლასიკური ეკოსისტემა; კოლხეთის ჭარბტენიანი ტერიტორიების, იუნესკოს მსოფლიო ბუნებრივი მემკვიდრეობის ძეგლის, ნაწილი.
• კონსერვაციული სტატუსი: მკაცრად დაცულია კოლხეთის ეროვნული პარკის ფარგლებში.

ადამიანთან ურთიერთქმედება და მნიშვნელობა

• ისტორიული მნიშვნელობა: ტერიტორია მდიდარია არქეოლოგიური ძეგლებით, წყლის ქვეშ აღმოჩენილია უძველესი დასახლებების მტკიცებულებები, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ ის ოდესღაც შავი ზღვის ყურე იყო. ასოცირდება ძველ ბერძნულ ქალაქ ფაზისთან.
• მიმდინარე გამოყენება: ეკოტურიზმის, განსაკუთრებით ფრინველებზე დაკვირვებისა და სანაოსნო ტურების მთავარი ცენტრი. ის ასევე უზრუნველყოფს რეგულირებულ ადგილობრივ თევზჭერას.
• გარემოსდაცვითი საკითხები: ეკოსისტემა მგრძნობიარეა მდინარე რიონიდან მომდინარე დაბინძურების, წყლის მარილიანობის ცვლილებებისა და ინვაზიური სახეობების გავრცელების მიმართ.
• მართვისა და კონსერვაციის ძალისხმევა: იმართება კოლხეთის ეროვნული პარკის ადმინისტრაციის მიერ. აქტიურია საერთაშორისო კონსერვაციის პროექტები ბიომრავალფეროვნების მონიტორინგისა და მდგრადი ტურიზმის ხელშეწყობის მიზნით.
• ადგილობრივი თემები: პარკი და ტბა უზრუნველყოფს დასაქმების შესაძლებლობებს ტურიზმსა და თევზჭერაში, რაც სასიცოცხლო როლს ასრულებს ადგილობრივ ეკონომიკაში.

საინტერესო ან უნიკალური ფაქტები

• ტბა ნაჩვენებია კლასიკურ ქართულ ფილმში “ნატვრის ხე”.
• წყალქვეშა არქეოლოგიურმა ექსპედიციებმა აღმოაჩინეს უძველესი დასახლების ნაშთები, რომელიც თარიღდება ჩვენი წელთაღრიცხვით მე-2 საუკუნით.
• სახელწოდება “პალიასტომი” ბერძნული წარმოშობისაა და ნიშნავს “ძველ შესართავს” ან “ძველ პირს”.