მყინვარწვერი

მყინვარწვერი (ყაზბეგი): მითიური გიგანტი

ოდესმე გინახავთ რამე ისეთი მასიური, ისეთი გრანდიოზული, რომ სუნთქვა შეგკვროდათ? ჩემთვის ეს მყინვარწვერის, ანუ ყაზბეგის მთის, პირველად დანახვა იყო. საქართველოს სამხედრო გზის მოსახვევს შემოუვლი და აი, ისიც. ის უბრალოდ ჰორიზონტზე კი არ დგას, არამედ მთელ ჰორიზონტს განაგებს. კლდისა და ყინულის კოლოსალური პირამიდა, რომელიც ცას სწვდება, მის ძირში კი პატარა, უძველესი ეკლესია დგას გუშაგად. ეს სანახაობა გაჩუმებს, გაგრძნობინებს, რამდენად პატარა ხარ და, ამავდროულად, რაღაც უძველესთან და მძლავრთან ღრმად დაკავშირებული.

მას „მყინვარწვერს“ ეძახიან და მიზეზიც ნათელია. ზაფხულის ყველაზე თბილ დღესაც კი მისი მწვერვალი კაშკაშა, თვალისმომჭრელი სითეთრით ბრწყინავს. ის ცოცხალი ტილოა, რომელიც ყოველ საათს იცვლება. დილით ამომავალი მზე მის აღმოსავლეთ კალთას ვარდისფერისა და ოქროსფერის ნაზ ტონებში ღებავს. შუადღისთვის ის მკაცრი, დამაშინებელი გიგანტია მცხუნვარე მზის ქვეშ. საღამოს მოახლოებისას კი გრძელი, მუქი ლურჯი ჩრდილები მის მყინვარებზე მიცოცავენ. ეს მუდმივი, ჩუმი სანახაობაა. და როცა გერგეტის სამების ეკლესიას ხედავ, იმ პატარა ქვის გუშაგს, რომელმაც საუკუნეების ქარიშხალს გაუძლო და ამ უზარმაზარი ფონის წინ ამაყად დგას… ეს რწმენისა და გამძლეობის გაკვეთილია, პირდაპირ შენ თვალწინ.

მაგრამ მყინვარწვერი მხოლოდ განსაცვიფრებელი ხედი არ არის. როცა იქ ხარ, თითქმის გრძნობ იმ ამბებს, რომლებსაც ის ინახავს. ეს ის მთაა, სადაც, ლეგენდის თანახმად, ამირანი, პრომეთეს ქართული ორეული, კაცობრიობისთვის ცეცხლის მინიჭებისთვის მიაჯაჭვეს. თითქმის წარმოიდგენ მის ყვირილს ქარში, რომელიც ფერდობებს ეხლება. გესმის ჩურჩული საიდუმლო გამოქვაბულზე, რომელიც წმინდა განძითაა სავსე, საიდუმლო მონასტერზე, სადაც ბერები განმარტოებით ცხოვრობდნენ, ცასა და მიწას შორის გამოკიდებულნი. მთა ისტორიით სუნთქავს. ეს ადგილია, სადაც მითი და რეალობა ერთმანეთში ირევა.

ზოგიერთისთვის კი მთა მხოლოდ ნახვას არ ითხოვს, ის დაპყრობას ითხოვს. მის მწვერვალზე ასვლა იოლი არ არის, მაგრამ ის კავკასიის ერთ-ერთი ყველაზე ხელმისაწვდომი 5000-მეტრიანი მწვერვალია, კარიბჭე დამწყები მთამსვლელებისთვის. ეს გამძლეობის სასტიკი გამოცდაა, რომელიც გაიძულებს, გაყინულ ღამეებსა და უზარმაზარ, დამსკდარ მყინვარებს გაუმკლავდე. ის პატივისცემას მოითხოვს. მაგრამ გაცილებით მეტს გიბრუნებს. როცა იმ მწვერვალზე დგახარ, 5000 მეტრზე მეტ სიმაღლეზე, შენ ქვემოთ ღრუბლების ზღვაა გადაჭიმული, გარშემო კი კავკასიონის მწვერვალების უსასრულო ჯაჭვია… ეს სრული სიცხადის მომენტია. შენ მხოლოდ მთას კი არ იპყრობ, მასთან კავშირს ამყარებ და, გარკვეულწილად, საკუთარ თავში უფრო ძლიერ მხარეს აღმოაჩენ.

სიმაღლე

მყინვარწვერი (ყაზბეგი) ზღვის დონიდან შთამბეჭდავ სიმაღლეზე, 5,054 მეტრზე (16,581 ფუტი), მდებარეობს. ეს მას საქართველოს სიმაღლით მესამე მწვერვალად და კავკასიონის ქედის ერთ-ერთ ყველაზე გამორჩეულ მწვერვალად აქცევს.

მდებარეობა

მთა მდებარეობს ყაზბეგის მუნიციპალიტეტში, მცხეთა-მთიანეთის მხარეში, რუსეთთან საზღვარზე. უახლოესი და ყველაზე მნიშვნელოვანი დასახლებული პუნქტია დაბა სტეფანწმინდა, რომელიც მთავარი ბაზაა მოგზაურების, მოლაშქრეებისა და მთამსვლელებისთვის.

ხელმისაწვდომობა და საფეხმავლო/საცოცი მარშრუტები

მყინვარწვერი კავკასიის ერთ-ერთი ყველაზე ხელმისაწვდომი 5000-მეტრიანი მწვერვალია. მგზავრობა, როგორც წესი, სტეფანწმინდიდან იწყება.

• კლასიკური მარშრუტი: ყველაზე გავრცელებული მარშრუტი სტეფანწმინდიდან იწყება, გადის გერგეტის სამების ეკლესიასთან (2,170 მ). იქიდან ბილიკი ბეთლემის ქოხამდე (AltiHut 3,653 მ-ზე) მიდის, რომელიც საბაზო ბანაკის ფუნქციას ასრულებს. მწვერვალზე ასვლა ქოხიდან გერგეტის მყინვარის გადაკვეთასა და ციცაბო, თოვლიან ფერდობზე ასვლას მოიცავს.
• სირთულე: მიუხედავად იმისა, რომ ტექნიკურად რთული არ არის (რუსული შეფასების სისტემით 2B კატეგორია), ასვლა მოითხოვს შესანიშნავ ფიზიკურ მომზადებას, სათანადო აკლიმატიზაციასა და საბაზისო სამთო უნარებს.

უნიკალური მახასიათებლები და ისტორიულ-კულტურული მნიშვნელობა

• გეოლოგიური მახასიათებელი: ის მიძინებული სტრატოვულკანია. მისი ორმაგი კონუსის მწვერვალი მუდმივად მყინვარებითაა დაფარული.
• მითოლოგია: ქართულ ფოლკლორში ეს ის მთაა, რომელზეც ამირანი (პრომეთეს ქართული ანალოგი) ღმერთებისთვის ცეცხლის მოპარვის გამო მიაჯაჭვეს.
• ბეთლემის გამოქვაბული: საიდუმლოებით მოცული გამოქვაბული დაახლოებით 4,000 მეტრზე, რომელიც მართლმადიდებელი ბერების სენაკად ითვლება.
• გერგეტის სამების ეკლესია: XIV საუკუნის ეს ეკლესია, რომელიც გორაკზე დგას და ფონად დიდებული მწვერვალი აქვს, საქართველოს სიმბოლოდ იქცა.

სტუმრობისთვის საუკეთესო დრო

ასვლისთვის ოპტიმალური დრო ზაფხულის თვეებია, ივნისის ბოლოდან სექტემბრის შუა რიცხვებამდე. ზოგადი ლაშქრობისთვის სეზონი მაისის ბოლოდან ოქტომბრის დასაწყისამდე გრძელდება.

გეოგრაფია და კლიმატი

ლანდშაფტი იწყება ღრმა მდინარის ხეობებით, რომლებიც სუბალპურ მდელოებსა და ციცაბო, კლდოვან ფერდობებში გადადის. ზედა ნაწილებში დომინირებს მუდმივი მყინვარები. კლიმატი მნიშვნელოვნად იცვლება სიმაღლის მიხედვით, ხეობებში ზომიერად ნოტიოდან მწვერვალზე არქტიკულ პირობებამდე.

ინფორმაცია ტურისტებისთვის

რჩევები მოლაშქრეებისა და მთამსვლელებისთვის

• გაიარეთ სათანადო აკლიმატიზაცია: მწვერვალზე ასვლამდე რამდენიმე ღამე გაატარეთ სიმაღლეზე.
• იყავით ფიზიკურად მომზადებული: გამგზავრებამდე დაკავდით კარდიო და ძალისმიერი ვარჯიშებით.
• ადრე დაიწყეთ: მწვერვალზე ასვლის დღე ძალიან ადრე (დილის 1-2 საათზე) იწყება, რათა თავიდან აიცილოთ შუადღის ამინდის ცვლილებები.

ახლომდებარე საცხოვრებელი, გიდები და ნებართვები

• საცხოვრებელი: სტეფანწმინდა გთავაზობთ მრავალფეროვან არჩევანს, ძვირადღირებული სასტუმროებიდან საოჯახო სასტუმროებამდე. ბეთლემის ქოხი წინასწარ დაჯავშნას მოითხოვს.
• გიდები: სერტიფიცირებული ადგილობრივი სამთო გიდის დაქირავება კატეგორიულად რეკომენდებულია.
• ნებართვები: გარკვეული მარშრუტებისთვის საჭიროა სასაზღვრო ზონის ნებართვა. გადაამოწმეთ თქვენს გიდთან.

უსაფრთხოების წესები და რეკომენდებული აღჭურვილობა

არასდროს შეაფასოთ 5,000-მეტრიანი მწვერვალი არასათანადოდ.

• აღჭურვილობა: აუცილებელია სამთო ფეხსაცმელი, წრიაპები, ყინულის წერაყინი, ჩაფხუტი, აღკაზმულობა და ტანსაცმლის ფენებად ჩაცმის სისტემა.
• უსაფრთხოება: ყოველთვის შეამოწმეთ ამინდის პროგნოზი. არასდროს ახვიდეთ მარტო. თან იქონიეთ სანდო საკომუნიკაციო მოწყობილობა.