ჯაჯის ტბა

ჯაჯის ტბა ლამაზი მთის ტბაა, რომელიც საქართველოს მესხეთის ქედის სამხრეთ კალთებზე, მაღალ სიმაღლეზე მდებარეობს. ის განლაგებულია თვალსაჩინო მწვერვალ მეფისწყაროს სიახლოვეს და სამი ადმინისტრაციული რეგიონის – გურიის, სამცხე-ჯავახეთისა და იმერეთის (კონკრეტულად ჩოხატაურის, ადიგენისა და ვანის მუნიციპალიტეტების საზღვრების მიდამოებში) გზაჯვარედინზეა. ეს თვალწარმტაცი ტბა, სავარაუდოდ მყინვარული წარმოშობისაა და სუბალპურ ან ალპურ ზონაში, მაღალ სიმაღლეზე იკავებს ქვაბულს. ის ცნობილია თავისი სუფთა, მტკნარი წყლებითა და მისი შემოგარენიდან გახსნილი განსაცვიფრებელი პანორამული ხედებით, რომლებიც სამივე მოსაზღვრე რეგიონის ლანდშაფტებს მოიცავს. ჯაჯის ტბა პოპულარული დანიშნულების ადგილია მოლაშქრეებისა და ცხენოსნებისთვის, რომლებთან მისასვლელი ბილიკები, როგორც წესი, იწყება ისეთი ადგილებიდან, როგორიცაა კურორტი აბასთუმანი, სოფელი ზოტი გურიაში ან ფერსათის პლატო. ხშირად მოიხსენიება როგორც „დიდი ჯაჯის ტბა“ ახლომდებარე პატარა ტბის არსებობის გამო. ის მთის მდელოებს შორის სიმშვიდეს სთავაზობს მნახველებს, რომლებიც ეძებენ ბუნებრივ სილამაზესა და გარე რეკრეაციას თბილ თვეებში, როდესაც მთის ბილიკები ხელმისაწვდომია.

იდენტიფიკაცია და მდებარეობა

• სახელწოდება: ჯაჯის ტბა. ხშირად მოიხსენიება როგორც დიდი ჯაჯის ტბა, რათა განასხვავონ ახლომდებარე პატარა ჯაჯის ტბისგან.
• მდებარეობა:
  • ქვეყანა: საქართველო.
  • რეგიონი: მდებარეობს მესხეთის ქედზე, გურიის (ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი), სამცხე-ჯავახეთის (ადიგენის მუნიციპალიტეტი) და იმერეთის (ვანის მუნიციპალიტეტი) ადმინისტრაციული საზღვრების მიდამოებში. მდებარეობს მწვერვალ მეფისწყაროს სამხრეთით.
  • კოორდინატები: დიდი ჯაჯის ტბის მიახლოებითი კოორდინატებია 41∘49′56′′ ჩ.გ., 42∘39′18′′ ა.გ.
• კავშირები: საზრდოობს თოვლის ნადნობი წყლებით, ნალექებითა და მიწისქვეშა წყლებით. ზოგიერთი წყაროს მიხედვით, ის გაუდინარია (არ გააჩნია ზედაპირული გამოსავალი), რაც დამახასიათებელია მცირე კარული ტბებისთვის.

ფიზიკური მახასიათებლები

• ზედაპირის ფართობი: მცირე, დაახლოებით 0.01 კმ² (1 ჰექტარი) დიდი ჯაჯის ტბისთვის.
• მაქსიმალური სიღრმე: płytი, დაახლოებით 5 მეტრი დიდი ჯაჯის ტბისთვის.
• საშუალო სიღრმე: უცნობია.
• მოცულობა: მცირე.
• სიმაღლე ზღვის დონიდან: მაღალი, დაახლოებით 2655 მეტრი დიდი ჯაჯის ტბისთვის (პატარა ჯაჯის ტბა უფრო დაბლა მდებარეობს, დაახლოებით 2330 მეტრზე).
• სანაპირო ზოლის სიგრძე: მოკლე.
• წყლის წყარო(ებ)ი: თოვლის ნადნობი, ნალექები, მიწისქვეშა წყალი.
• გამომდინარე ნაკადული(ებ)ი: ცნობების თანახმად, არ გააჩნია (გაუდინარი/დახურული აუზი).
• წყლის ტიპი: მტკნარი.
• აუზის გეოლოგია: იკავებს კარულ (მყინვარულ) ქვაბულს, რომელიც წარსული გამყინვარების აქტივობით ჩამოყალიბდა მესხეთის ქედზე.

ეკოლოგიური ინფორმაცია

• ფლორა: მდებარეობს მაღალ სუბალპურ/ალპურ ზონაში, გარშემორტყმულია მდელოებით. წყლის მცენარეულობა სავარაუდოდ შეზღუდულია სიცივის გამო.
• ფაუნა: კონკრეტული მონაცემები ფაუნის შესახებ შეზღუდულია. თევზი სავარაუდოდ არ ბინადრობს, თუ ხელოვნურად არ არის შეყვანილი. მიმდებარე ტერიტორიის ფაუნა დამახასიათებელია მესხეთის ქედის ტყეებისა და მდელოებისთვის.
• ტროფული დონე: სავარაუდოდ ოლიგოტროფული (საკვები ნივთიერებებით ღარიბი).
• წყლის გამჭვირვალობა: ცნობილია როგორც სუფთა და გამჭვირვალე.
• წყლის ტემპერატურა: ცივია მთელი წლის განმავლობაში, ზამთარში იყინება. სალაშქრო სეზონი, როგორც წესი, გვიანი მაისიდან იწყება, როდესაც თოვლი საკმარისად დნება.
• pH დონე: სავარაუდოდ ნეიტრალურთან ახლოს.
• გახსნილი ჟანგბადის დონე: სავარაუდოდ მაღალია ცივი ტემპერატურის გამო.
• უნიკალური ეკოლოგიური მახასიათებლები: მაღალმთიანი მყინვარული ტბის ეკოსისტემა მესხეთის ქედზე.
• კონსერვაციული სტატუსი: მდებარეობს მნიშვნელოვან მთიან რაიონში, შესაძლოა დაცული ტერიტორიების (როგორიცაა ბორჯომ-ხარაგაულის ეროვნული პარკი ან კინტრიშის დაცული ტერიტორიები უფრო დასავლეთით) საზღვრებთან ახლოს, მაგრამ კონკრეტული სტატუსი დასაზუსტებელია. ძირითადად დაცულია მისი სიმაღლისა და შედარებითი სიშორის გამო.
• ინვაზიური სახეობები: ნაკლებად სავარაუდოა.

ადამიანთან ურთიერთქმედება და მნიშვნელობა

• ისტორიული მნიშვნელობა: მესხეთის ქედის ლანდშაფტის ნაწილია, რომელიც ტრადიციულად საძოვრებად გამოიყენებოდა. შესაძლოა არსებობდეს ადგილობრივი ლეგენდები (მაგალითად, ერთ-ერთ ძიების შედეგში ნახსენები „გახვრეტილი კაპანი“).
• მიმდინარე გამოყენება: უპირატესად სარეკრეაციო ტურიზმის დანიშნულების ადგილია, მათ შორის ლაშქრობა, ცხენოსნობა, კემპინგი (შესაფერის ახლომდებარე ადგილებში) და ბუნების ფოტოგრაფია. ფასდება მისი პეიზაჟური სილამაზითა და მისასვლელად საჭირო რთული, მაგრამ საინტერესო ლაშქრობით.
• გარემოსდაცვითი საკითხები: ტურისტული აქტივობების პოტენციური ზემოქმედება (ბილიკების ეროზია, ნარჩენების მართვა საბანაკე ადგილებზე, შეწუხება) საჭიროებს ფრთხილ მართვას. მიმდებარე მდელოებზე ძოვება ასევე ახდენს გავლენას.
• მართვისა და კონსერვაციის ძალისხმევა: ეფუძნება პასუხისმგებლიანი ტურიზმის პრინციპებს. მისასვლელ მარშრუტებს შესაძლოა ადგილობრივი დაინტერესებული მხარეები ან ტუროპერატორები ინარჩუნებდნენ.
• ადგილობრივი თემები: მნიშვნელოვანი ბუნებრივი ღირსშესანიშნაობაა მიმდებარე რეგიონებისთვის (გურია, სამცხე-ჯავახეთი, იმერეთი). ხელს უწყობს ადგილობრივ ტურიზმთან დაკავშირებულ საქმიანობას, როგორიცაა გიდებისა და ცხენების გაქირავების სერვისები, განსაკუთრებით სოფელ ზოტიდან.

საინტერესო ან უნიკალური ფაქტები

• ტბასთან ახლოს მდებარე მწვერვალ მეფისწყაროდან იშლება უნიკალური პანორამული ხედები საქართველოს სამ სხვადასხვა რეგიონზე.
• ხელმისაწვდომია რამდენიმე განსხვავებული საფეხმავლო და საცხენოსნო მარშრუტით.
• ხშირად მოიხსენიება როგორც „დიდი ჯაჯის ტბა“ ახლომდებარე „პატარა ჯაჯის ტბის“ არსებობის გამო.
• ცნობების თანახმად, ის გაუდინარი ტბაა (არ გააჩნია ზედაპირული გამოსავალი).
• სალაშქრო სეზონი შედარებით ხანმოკლეა ამ სიმაღლეზე ხანგრძლივი თოვლის საფარის გამო.