სანთის ტბა

სანთის ტბა (Santis Tba) არის ბუნებრივი მტკნარი ტბა, რომელიც მდებარეობს წალკის პლატოზე, ჯავახეთის ვულკანური ზეგნის ნაწილზე, საქართველოს ქვემო ქართლის მხარეში (წალკის მუნიციპალიტეტი). სოფელ სანთის მახლობლად, ზღვის დონიდან დაახლოებით 1615 მეტრ სიმაღლეზე მდებარე ეს ტბა ერთ-ერთია ამ მაღალმთიანი პლატოსთვის დამახასიათებელი მრავალი მცირე წყალსატევიდან. იგი საზრდოობს თოვლის ნადნობით, წვიმითა და მიწისქვეშა წყლებით და წარმოშობს მდინარეს. მიუხედავად მისი მოკრძალებული ზომისა, იგი მნიშვნელოვან ეკოლოგიურ როლს ასრულებს, განსაკუთრებით როგორც მრავალი ადგილობრივი და გადამფრენი ფრინველის, უმთავრესად წყალმცურავების, საბინადრო გარემო, რაც იზიდავს ფრინველებზე დამკვირვებლებს. ტბაში არის წყლის მცენარეულობა და თევზის პოპულაციები, რომლებსაც ადგილობრივები სათევზაოდ იყენებენ. წალკის პლატოსთვის ტიპური ბალახეულითა და სტეპური გარემოთი გარშემორტყმული სანთის ტბა ხელს უწყობს ამ უნიკალური მაღალმთიანი რეგიონის ბიომრავალფეროვნებას.

იდენტიფიკაცია და მდებარეობა:

• ტბის სახელი: სანთის ტბა (Santis Tba).
• მდებარეობა:
  • ქვეყანა/რეგიონი: საქართველო, ქვემო ქართლის მხარე, წალკის მუნიციპალიტეტი.
  • კონკრეტული მდებარეობა: წალკის პლატოზე, სოფელ სანთის მახლობლად.
  • უახლოესი მთავარი ღირსშესანიშნაობა/არეალი: წალკის პლატო, სოფელი სანთა, ბარეთის ტბა (ახლოს), წალკის წყალსაცავი, ქალაქი წალკა.
  • კოორდინატები: დაახლოებით 41.60∘ ჩ.გ., 44.12∘ ა.გ.
  • კავშირი სხვა წყლის ობიექტებთან: ბუნებრივი ტბა პლატოზე. გააჩნია გამდინარე ნაკადული, რომელიც მდინარე ხრამის აუზს უერთდება. მდებარეობს სხვა პლატოს ტბების, როგორიცაა ბარეთის ტბა, სიახლოვეს.

ფიზიკური მახასიათებლები:

• ზედაპირის ფართობი: დაახლოებით 0.20 კმ² (20 ჰექტარი).
• მაქსიმალური სიღრმე: წყალმარჩხი, დაახლოებით 4.2 მეტრი.
• საშუალო სიღრმე: წყალმარჩხი, დაახლოებით 2.1 მეტრი.
• მოცულობა: მცირე.
• სიმაღლე ზღვის დონიდან: დაახლოებით 1610 – 1615 მეტრი.
• სანაპირო ზოლის სიგრძე: დაახლოებით 2 კმ.
• წყლის წყარო(ები): თოვლის ნადნობი, ნალექები და მიწისქვეშა წყლები (ვულკანური პლატოსთვის დამახასიათებელი წყაროები).
• გამდინარე(ები) (ასეთის არსებობის შემთხვევაში): გააჩნია ზედაპირული გამდინარე ნაკადული.
• წყლის ტიპი: მტკნარი.
• აუზის გეოლოგია: იკავებს ბუნებრივ ღრმულს წალკის პლატოზე (ჯავახეთის ვულკანური ზეგანი), რომელიც სავარაუდოდ ვულკანური, ტექტონიკური ან ეროზიული პროცესებითაა ფორმირებული.

ეკოლოგიური ინფორმაცია:

• ფლორა (მცენარეულობა): გარშემორტყმულია პლატოს ბალახეულითა და სტეპური მცენარეულობით. ხელს უწყობს წყლის მცენარეულობის (ლერწამი, ლელქაში, წყალში ჩაძირული მცენარეები) ზრდას, რაც დამახასიათებელია წყალმარჩხი, ზომიერი საკვები ნივთიერებების შემცველი ტბებისთვის.
• ფაუნა (ცხოველთა სამყარო): ბინადრობს თევზის პოპულაციები, გამოიყენება ადგილობრივი თევზჭერისთვის. მასპინძლობს ამფიბიებსა და წყლის უხერხემლოებს. წარმოადგენს მნიშვნელოვან ჰაბიტატს მრავალი ადგილობრივი და გადამფრენი ფრინველის სახეობისთვის, განსაკუთრებით წყალმცურავებისთვის.
• ტროფიკული დონე: მეზოტროფულიდან ევტროფულამდე (ზომიერად ან ძლიერ საკვები ნივთიერებებით მდიდარი).
• წყლის გამჭვირვალობა: საშუალო ან დაბალი, სეზონურად ცვალებადი.
• წყლის ტემპერატურა: იცვლება სეზონურად, თბება ზაფხულში, იყინება ზამთარში.
• pH დონე: ნეიტრალურთან ახლოს ან ტუტე.
• გახსნილი ჟანგბადის დონე: ცვალებადი; საკმარისია თევზისთვის, მაგრამ შესაძლოა შემცირდეს ქვედა ფენებში ან ყინულის ქვეშ.
• უნიკალური ეკოლოგიური მახასიათებლები: წყალმარჩხი პლატოს ტბა, რომელიც წარმოადგენს მნიშვნელოვან ჭარბტენიან ჰაბიტატს ფრინველებისთვის წალკის/ჯავახეთის რეგიონში.
• კონსერვაციული სტატუსი: მდებარეობს ეკოლოგიურად მნიშვნელოვან წალკის პლატოს/ჯავახეთის ზეგნის ლანდშაფტში. სპეციფიკური მაღალი დონის დაცული სტატუსი, როგორც წესი, არ არის ნახსენები, მაგრამ მნიშვნელოვანია რეგიონული ბიომრავალფეროვნებისთვის (განსაკუთრებით ფრინველებისთვის).
• ინვაზიური სახეობები: კონკრეტული ინფორმაცია მიუწვდომელია.

ადამიანის ურთიერთქმედება და მნიშვნელობა:

• ისტორიული მნიშვნელობა: მდებარეობს სოფელ სანთის მახლობლად, ისტორიული დასახლების მქონე რეგიონის ნაწილი. ტბასთან უშუალოდ დაკავშირებული მნიშვნელოვანი ისტორიული მოვლენები არ არის ცნობილი.
• მიმდინარე გამოყენება: გამოიყენება ადგილობრივი მოსახლეობის მიერ თევზჭერისთვის (სარეკრეაციო/საარსებო) და პირუტყვის სარწყულებლად. იზიდავს ფრინველებზე დამკვირვებლებს. შეზღუდული ზოგადი ტურისტული ინტერესი.
• გარემოსდაცვითი საკითხები: მოწყვლადია ევტროფიკაციის მიმართ, რაც შესაძლოა გაძლიერდეს სასოფლო-სამეურნეო ჩამონადენით. წყლის დონე მგრძნობიარეა კლიმატური ცვლილებების მიმართ (ნალექები, თოვლის დნობა). სანაპირო ზონებზე შესაძლოა გავლენას ახდენდეს პირუტყვის ძოვება.
• მართვა და კონსერვაციული ძალისხმევა: ექცევა მუნიციპალური გარემოსდაცვითი ზედამხედველობის ქვეშ. კონსერვაციული ღირებულება ძირითადად დაკავშირებულია მის როლთან, როგორც ფრინველთა ჰაბიტატი პლატოს ეკოსისტემაში.
• ადგილობრივი თემები: უზრუნველყოფს ადგილობრივ რესურსებს (თევზი, წყალი პირუტყვისთვის) და რეკრეაციულ ღირებულებას სოფელ სანთისა და ახლომდებარე თემების მაცხოვრებლებისთვის.

საინტერესო ან უნიკალური ფაქტები:

• სანთის ტბა წალკის პლატოს ლანდშაფტზე მიმოფანტული მცირე, ბუნებრივი, წყალმარჩხი ტბების ტიპური წარმომადგენელია.
• განსაკუთრებით ცნობილია, როგორც ფრინველებზე დაკვირვების მნიშვნელოვანი ადგილი რეგიონში.
• ტბას გააჩნია ზედაპირული გამდინარე ნაკადი, რომელიც ადგილობრივ სამდინარო სისტემას კვებავს.
• იგი ოდნავ უფრო დიდია და ღრმაა, ვიდრე ახლომდებარე ბარეთის ტბა.