პანტიანის ტბა

პანტიანის ტბა (Pantianis Tba) არის მცირე, წყალმარჩხი მტკნარი ტბა, რომელიც მდებარეობს გომარეთის პლატოზე (ქვემო ქართლის / ჯავახეთის ვულკანური ზეგნის ნაწილი) საქართველოს ქვემო ქართლის მხარეში, დმანისის მუნიციპალიტეტში. სოფელ პანტიანის მახლობლად, ზღვის დონიდან დაახლოებით 1585 მეტრ სიმაღლეზე მდებარე ეს ტბა ბუნებრივ ღრმულშია წარმოქმნილი და ძირითადად ნალექებით, თოვლის ნადნობითა და ადგილობრივი მიწისქვეშა წყლებით საზრდოობს. რეგიონის სხვა მცირე პლატოს ტბების მსგავსად, პანტიანის ტბა წყალმარჩხია, სავარაუდოდ მხოლოდ რამდენიმე მეტრის სიღრმით და მდიდარია წყლის მცენარეულობით. ეს მას აქცევს ღირებულ ჰაბიტატად ადგილობრივი ველური ბუნებისთვის, განსაკუთრებით ამფიბიებისა და სხვადასხვა ფრინველებისთვის, უმთავრესად წყალმცურავებისთვის. ტბას ადგილობრივი მოსახლეობა სათევზაოდ და პირუტყვის სარწყულებლად იყენებს.

იდენტიფიკაცია და მდებარეობა:

• ტბის სახელი: პანტიანის ტბა (Pantianis Tba).
• მდებარეობა:
  • ქვეყანა/რეგიონი: საქართველო, ქვემო ქართლის მხარე, დმანისის მუნიციპალიტეტი.
  • კონკრეტული მდებარეობა: გომარეთის პლატოზე, სოფელ პანტიანის მახლობლად.
  • უახლოესი მთავარი ღირსშესანიშნაობა/არეალი: გომარეთის პლატო, სოფელი პანტიანი, დმანისის ნაქალაქარი/არქეოლოგიური ძეგლი (ფართო რეგიონში), ქალაქი დმანისი.
  • კოორდინატები: დაახლოებით 41.51∘ ჩ.გ., 44.33∘ ა.გ.
  • კავშირი სხვა წყლის ობიექტებთან: ბუნებრივი პლატოს ტბა, სავარაუდოდ საზრდოობს ადგილობრივი ჩამონადენითა და მიწისქვეშა წყლებით. შესაძლოა არ ჰქონდეს მნიშვნელოვანი ზედაპირული გამდინარე ან დრენირდებოდეს სეზონურად მცირე ნაკადულებით ან ფილტრაციით პლატოს ჰიდროლოგიურ სისტემაში.

ფიზიკური მახასიათებლები:

• ზედაპირის ფართობი: მცირე, დაახლოებით 0.06 – 0.07 კმ² (6-7 ჰექტარი).
• მაქსიმალური სიღრმე: წყალმარჩხი, სავარაუდოდ დაახლოებით 2 – 3 მეტრი.
• საშუალო სიღრმე: ძალიან წყალმარჩხი, სავარაუდოდ 1 მეტრის ფარგლებში.
• მოცულობა: მცირე.
• სიმაღლე ზღვის დონიდან: დაახლოებით 1580 – 1590 მეტრი.
• სანაპირო ზოლის სიგრძე: მოკლე, დაახლოებით 1 კმ.
• წყლის წყარო(ები): საზრდოობს ნალექებით, თოვლის ნადნობით, ადგილობრივი ზედაპირული ჩამონადენით, მიწისქვეშა წყლებით/წყაროებით.
• გამდინარე(ები) (ასეთის არსებობის შემთხვევაში): სავარაუდოდ არ გააჩნია მუდმივი ზედაპირული გამდინარე ან აქვს მხოლოდ დროებითი დრენაჟი. წყალს ძირითადად აორთქლებითა და ფილტრაციით კარგავს.
• წყლის ტიპი: მტკნარი.
• აუზის გეოლოგია: მდებარეობს ბუნებრივ ღრმულში გომარეთის პლატოზე (ჯავახეთის ვულკანური ზეგნის ნაწილი). აუზი სავარაუდოდ ვულკანური, ტექტონიკური ან თანმდევი ეროზიული/დაჯდომითი პროცესებითაა ფორმირებული.

ეკოლოგიური ინფორმაცია:

• ფლორა (მცენარეულობა): გარშემორტყმულია პლატოს ბალახეულითა და სტეპური მცენარეულობით. მცირე სიღრმის გამო, ხელს უწყობს წყლის მცენარეულობის (ლერწამი, წყალში ჩაძირული/მოტივტივე მცენარეები) უხვ ზრდას.
• ფაუნა (ცხოველთა სამყარო): ბინადრობს წყალმარჩხი ტბებისთვის შესაფერისი თევზის პოპულაციები (მაგ., კობრი, კარჩხანა), გამოიყენება ადგილობრივი თევზჭერისთვის. წარმოადგენს მნიშვნელოვან ჰაბიტატს ამფიბიებისა და წყლის უხერხემლოებისთვის. იზიდავს სხვადასხვა წყალმცურავ და სხვა ფრინველთა სახეობებს.
• ტროფიკული დონე: ევტროფული (საკვები ნივთიერებებით მდიდარი).
• წყლის გამჭვირვალობა: ცვალებადი; სავარაუდოდ დაბალი გამჭვირვალობა მცირე სიღრმის, მცენარეულობის, ნალექების ამღვრევისა და პოტენციური წყალმცენარეების ზრდის გამო.
• წყლის ტემპერატურა: იცვლება სეზონურად; მნიშვნელოვნად თბება ზაფხულში, იყინება ზამთარში.
• pH დონე: ნეიტრალურთან ახლოს ან ტუტე.
• გახსნილი ჟანგბადის დონე: ცვალებადი; პოტენციურად დაბალი ქვედა ფენებში ან ყინულის ქვეშ.
• უნიკალური ეკოლოგიური მახასიათებლები: წყალმარჩხი, ევტროფული პლატოს ტბის ეკოსისტემა. წარმოადგენს მნიშვნელოვან სეზონურ ჰაბიტატს ფრინველებისთვის გომარეთის პლატოზე.
• კონსერვაციული სტატუსი: წარმოადგენს ეკოლოგიურად მნიშვნელოვანი ქვემო ქართლის / ჯავახეთის პლატოს სისტემის ნაწილს. სპეციფიკური მაღალი დონის დაცული სტატუსი, როგორც წესი, არ არის ნახსენები, მაგრამ პლატოს ჭარბტენიანი ტერიტორიები მნიშვნელოვანია ბიომრავალფეროვნებისთვის.
• ინვაზიური სახეობები: ინფორმაცია მიუწვდომელია; არსებობს ინტროდუცირებული თევზის პოტენციალი.

ადამიანის ურთიერთქმედება და მნიშვნელობა:

• ისტორიული მნიშვნელობა: მდებარეობს სოფელ პანტიანთან ახლოს, რეგიონში, რომელსაც ხანგრძლივი ადამიანური ისტორია აქვს (ახლოსაა დმანისის არქეოლოგიურ ძეგლთან). ტბასთან უშუალოდ დაკავშირებული მნიშვნელოვანი ისტორიული მოვლენები არ არის ცნობილი.
• მიმდინარე გამოყენება: ძირითადად ადგილობრივი გამოყენება: სარეკრეაციო და საარსებო თევზჭერა. წყლის წერტილი პლატოზე მობალახე პირუტყვისთვის. ბუნებაზე დაკვირვება (ფრინველებზე დაკვირვება). მინიმალური ტურისტული ინფრასტრუქტურა ან ფოკუსი.
• გარემოსდაცვითი საკითხები: მოწყვლადია ევტროფიკაციის მიმართ მიმდებარე მიწათსარგებლობის (ძოვება, სოფლის მეურნეობა) გამო. მგრძნობიარეა გვალვისა და კლიმატის ცვლილების მიმართ, რაც გავლენას ახდენს წყლის დონეზე.
• მართვა და კონსერვაციული ძალისხმევა: ექცევა ზოგადი მუნიციპალური გარემოსდაცვითი ზედამხედველობის ქვეშ. კონსერვაციული ძალისხმევა ფოკუსირებული იქნებოდა პლატოს ჭარბტენიანი ჰაბიტატების შენარჩუნებაზე.
• ადგილობრივი თემები: წარმოადგენს ადგილობრივ ბუნებრივ რესურსს სოფელ პანტიანისა და დმანისის მუნიციპალიტეტის ახლომდებარე თემების მაცხოვრებლებისთვის.

საინტერესო ან უნიკალური ფაქტები:

• წარმოადგენს გომარეთის/ქვემო ქართლის პლატოსთვის დამახასიათებელ მრავალრიცხოვან მცირე, წყალმარჩხ ტბათაგან ერთ-ერთს.
• უზრუნველყოფს მნიშვნელოვან ჰაბიტატს ფრინველებისთვის რეგიონში.
• მდებარეობს უდიდესი არქეოლოგიური მნიშვნელობის რეგიონში (დმანისის ნაქალაქარი).