პანდას ტბა

პანდას ტბა (Panda Lake) არის მცირე, მაღალმთიანი ტბა, რომელიც მდებარეობს აბულ-სამსარის ქედზე, ვულკანურ პლატოზე სამხრეთ საქართველოს სამცხე-ჯავახეთის რეგიონში. ის ზღვის დონიდან მნიშვნელოვან სიმაღლეზე, გავრცელებული ინფორმაციით, დაახლოებით 2780 მეტრზე მდებარეობს, რაც მას ალპურ ტბად აქცევს, რომელიც მკაცრ კლიმატურ პირობებს ექვემდებარება, მათ შორის წლის დიდი ნაწილის განმავლობაში გაყინვას. არსებული ინფორმაციით, ის სამსარის მთის სამხრეთ კალთაზე მდებარეობს. პანდას ტბა უპირატესად ცნობილია, როგორც ერთ-ერთი რამდენიმე სცენური წერტილიდან აბულ-სამსარის ქედზე გამავალ მრავალდღიან საფეხმავლო მარშრუტზე, რომელიც ასევე მოიცავს სხვა აღსანიშნავ ტბებს, როგორიცაა ლევანის ტბა და დრომატარებინე ტბა, და იწყება უფრო დიდი ფარავნის ტბის სიახლოვეს. მისი შორეული მდებარეობისა და ადვილად ხელმისაწვდომი, კონკრეტული სამეცნიერო დოკუმენტაციის არარსებობის გამო, დეტალური მახასიათებლები, როგორიცაა მისი ზუსტი ზომა, სიღრმე და სპეციფიკური ეკოლოგიური პროფილი, ფართოდ ცნობილი არ არის. მისი მნიშვნელობა ძირითადად დაკავშირებულია მის ბუნებრივ სილამაზესთან ჯავახეთის ზეგნის უნიკალურ ვულკანურ ლანდშაფტში და მის როლთან რეგიონულ სალაშქრო ტურიზმში.

იდენტიფიკაცია და მდებარეობა

• ტბის სახელი: პანდას ტბა.
• მდებარეობა:
  • ქვეყანა: საქართველო
  • რეგიონი: სამცხე-ჯავახეთი
  • მთათა სისტემა: აბულ-სამსარის ქედი (ჯავახეთის პლატოს/ზეგნის ნაწილი). კონკრეტულად მოხსენიებულია, რომ მდებარეობს სამსარის მთის სამხრეთ კალთაზე.
  • უახლოესი მნიშვნელოვანი ქალაქი ან ღირსშესანიშნაობა: შორს მდებარეობს. უახლოესი ქალაქებია ახალქალაქი და ნინოწმინდა. მისასვლელად საჭიროა მაღალ პლატოზე ასვლა, ხშირად ფარავნის ტბის ან სოფლების, განძანის ან პატარა სამსარის, სიახლოვიდან დაწყებული მარშრუტებით.
  • კოორდინატები (განედი და გრძედი): კონკრეტული კოორდინატები ფართოდ არ არის გამოქვეყნებული, მაგრამ მისი მდებარეობის მიხედვით ქედზე სხვა დოკუმენტირებული წერტილების სიახლოვეს, ის დაახლოებით $41.51°$ ჩ.გ., $43.67°$ ა.გ. მიდამოებშია (შენიშვნა: ეს მიახლოებითი კოორდინატებია).
  • კავშირი სხვა წყლის ობიექტებთან: ის აბულ-სამსარის ქედზე მდებარე რამდენიმე მცირე ალპური/ვულკანური ტბიდან ერთ-ერთია, რომელსაც ხშირად ლევანის ტბასთან და დრომატარებინე ტბასთან ერთად სტუმრობენ საფეხმავლო მარშრუტებზე.

ფიზიკური მახასიათებლები

• ზედაპირის ფართობი: სავარაუდოდ მცირეა, რაც დამახასიათებელია პლატოს მაღალმთიანი ტბებისთვის, მაგრამ კონკრეტული მონაცემები არ მოიპოვება.
• მაქსიმალური სიღრმე: უცნობია. სავარაუდოდ არაღრმაა.
• საშუალო სიღრმე: უცნობია.
• მოცულობა: უცნობია.
• სიმაღლე ზღვის დონიდან: მაღალმთიანი. ერთი წყარო კონკრეტულად 2780 მეტრს ($9121$ ფუტს) ასახელებს.
• სანაპირო ზოლის სიგრძე: უცნობია, სავარაუდოდ მოკლე.
• წყლის წყარო(ები): ძირითადად თოვლის ნადნობი და სეზონური ატმოსფერული ნალექები. ასევე შესაძლებელია გრუნტის წყლების გაჟონვა ვულკანურ ქანებში.
• გადინება (ასეთის არსებობის შემთხვევაში): დეტალები უცნობია. შესაძლოა ჰქონდეს სეზონური გადინება ან დრენაჟი გაჟონვის გზით.
• წყლის ტიპი: მტკნარი წყალი.
• აუზის გეოლოგია: ვულკანური წარმოშობის. სავარაუდოდ მდებარეობს აბულ-სამსარის ქედზე წარსული ვულკანური აქტივობით წარმოქმნილ ჩაღრმავებაში, შესაძლოა ჯავახეთის ზეგნისთვის დამახასიათებელი გვიანდელი მყინვარული პროცესების გავლენით.

ეკოლოგიური ინფორმაცია

• ფლორა (მცენარეულობა): მიმდებარე ტერიტორია შედგება მაღალი ჯავახეთის პლატოსთვის დამახასიათებელი ალპური და სუბალპური მდელოებისა და ბალახოვანი საფარისგან. თავად ტბის შიგნით წყლის მცენარეულობა სავარაუდოდ მინიმალურია ცივი ტემპერატურისა და პოტენციურად დაბალი საკვები ნივთიერებების გამო.
• ფაუნა (ცხოველთა სამყარო): წყლის ფაუნა მოსალოდნელია იყოს ძალიან შეზღუდული (შესაძლოა სიცივისადმი ადაპტირებული უხერხემლოები). თევზის არსებობა ნაკლებად სავარაუდოა. ჯავახეთის პლატო ცნობილია თავისი ფრინველებით (განსაკუთრებით დიდი ტბების ირგვლივ), ხოლო ფართო არეალში შესაძლოა არსებობდნენ მაღალი ბალახოვანი საფარისთვის დამახასიათებელი ძუძუმწოვრები. პლატოზე სეზონური საძოვრების სიახლოვეს ხშირია მეცხვარე ძაღლები.
• ტროფიკული დონე: სავარაუდოდ ოლიგოტროფული (საკვები ნივთიერებებით ღარიბი) სიმაღლისა და გეოლოგიის გამო, თუმცა კონკრეტული მონაცემები არ არსებობს.
• წყლის გამჭვირვალობა: უცნობია, მაგრამ რეგიონის ალპური ტბები ხშირად გამჭვირვალეა.
• წყლის ტემპერატურა (სეზონური ცვალებადობა): ცივია მთელი წლის განმავლობაში, მთლიანად იყინება ზამთარში (დაახლოებით ნოემბრიდან მაისამდე/ივნისამდე).
• pH დონეები: უცნობია.
• გახსნილი ჟანგბადის დონეები: უცნობია, სავარაუდოდ მაღალია, თუ ოლიგოტროფული და ცივია.
• უნიკალური ეკოლოგიური მახასიათებლები: მაღალმთიანი ტბა გამორჩეულ ვულკანურ ლანდშაფტში. ჯავახეთის დაცული ტერიტორიების ფართო ეკოსისტემის ნაწილია.
• კონსერვაციის სტატუსი: მიუხედავად იმისა, რომ შესაძლოა ინდივიდუალურად არ იყოს გამოყოფილი, ის მდებარეობს ჯავახეთის დაცული ტერიტორიებით დაფარულ რეგიონში. კონსერვაცია დამოკიდებულია ძოვების (მიმდებარე ტერიტორიებზე) და პოტენციური ტურიზმის ზემოქმედების მართვაზე.
• ინვაზიური სახეობები: უკიდურესად ნაკლებად სავარაუდოა სიშორისა და მკაცრი პირობების გამო.

ადამიანთან ურთიერთქმედება და მნიშვნელობა

• ისტორიული მნიშვნელობა: კონკრეტულად პანდას ტბასთან დაკავშირებული ისტორიული ან კულტურული მნიშვნელობა ფართოდ ცნობილი არ არის. მიმდებარე აბულ-სამსარის ქედზე არსებობს უძველესი მეგალითური ნაგებობების (როგორიცაა აბულის ციხე) მტკიცებულებები.
• ამჟამინდელი გამოყენება: უპირატესად ბუნებრივი ობიექტია, რომელსაც აბულ-სამსარის ქედის მკვლევარი მოლაშქრეები და ტურისტები აწყდებიან. გამოიყენება რეკრეაციისთვის (ლაშქრობა, ფოტოგრაფია, ბუნებაზე დაკვირვება). არ გამოიყენება წყალმომარაგებისთვის, თევზაობისთვის და ა.შ. მიმდებარე პლატო გამოიყენება სეზონური საძოვრებისთვის.
• გარემოსდაცვითი საკითხები: პოტენციური ზემოქმედება გაზრდილი სალაშქრო აქტივობისგან (ნარჩენები, ბილიკების ეროზია). კლიმატის ცვლილების გავლენა წყლის დონესა და მგრძნობიარე ალპურ ეკოსისტემაზე. მიმდებარე ტერიტორიაზე ძოვებასთან დაკავშირებული ზემოქმედება.
• მართვისა და კონსერვაციის ძალისხმევა: ჯავახეთის დაცული ტერიტორიების მართვის ზოგად სფეროში შედის, რომელიც ფოკუსირებულია ბიომრავალფეროვნების კონსერვაციასა და მიწის მდგრად გამოყენებაზე. ეფუძნება ვიზიტორთა პასუხისმგებლიან ქცევას.
• ადგილობრივი თემები: შორს არის მუდმივი დასახლებებისგან. მისი ძირითადი კავშირი ადგილობრივ თემებთან არის აბულ-სამსარის სალაშქრო მარშრუტებთან დაკავშირებული პოტენციური ტურიზმის მეშვეობით.

საინტერესო ან უნიკალური ფაქტები

• ტბას ატარებს უჩვეულო სახელი “პანდას ტბა”, რომლის წარმოშობა ხელმისაწვდომ წყაროებში დოკუმენტირებული არ არის.
• ის მდებარეობს მაღალმთიან ვულკანურ აბულ-სამსარის ქედზე, რომელიც ცნობილია თავისი გამორჩეული ლანდშაფტით – ვულკანური კონუსებით, ბალახოვანი საფარითა და მრავალრიცხოვანი მცირე ტბებით.
• მისი ჩართვა მრავალდღიან ლაშქრობებში ხაზს უსვამს მის სცენურ ღირებულებას, როგორც ამ შორეულ რეგიონში ალპური ტბების ჯაჭვის ნაწილს.