ლევანის ტბა მნიშვნელოვანი წყალსატევია, რომელიც მდებარეობს სამხრეთ საქართველოს სამცხე-ჯავახეთის რეგიონში, მაღალმთიან ჯავახეთის ვულკანურ ზეგანზე. ეს ზეგანი უნიკალური ლანდშაფტია, რომელიც ხასიათდება ვრცელი მდელოებით, ვულკანური კონუსებითა და მრავალრიცხოვანი ტბებით, და ლევანის ტბა ამ მნიშვნელოვანი ეკოსისტემის განუყოფელი ნაწილია. სავარაუდოდ მყინვარული ან ვულკანურ-ტექტონიკური აქტივობით წარმოქმნილი ტბა ცნობილია თავისი შედარებითი სი płytობით (სიმცირით). ის მდებარეობს ჯავახეთის მაღალმთიანეთისთვის დამახასიათებელ უტყეო, სტეპის მსგავს გარემოში, კონკრეტულად კი აბულ-სამსარის ქედზე, მთა გოდორების სიახლოვეს. ძირითადად თოვლის ნადნობით, ნალექებითა და გრუნტის წყლებით საზრდოობს, რის გამოც მისი წყლის დონე სეზონურად მერყეობს, როგორც წესი, ყველაზე მაღალია ზაფხულში და ყველაზე დაბალი – ზამთარში. ეკოლოგიურად, ლევანის ტბა, რეგიონის მრავალი სხვა ტბის მსგავსად, მნიშვნელოვანია, შესაძლოა წარმოადგენდეს ჰაბიტატს მაღალმთიან პირობებთან ადაპტირებული სხვადასხვა სახეობებისთვის. მისი სუფთა, მოლურჯო წყალი ლამაზად ეწინააღმდეგება გარემომცველ ვულკანურ რელიეფს. მიუხედავად იმისა, რომ ის, როგორც წესი, არ არის ცურვისა და ნაოსნობის მთავარი დანიშნულების ადგილი მისი სი płytობისა და ეკოლოგიური მგრძნობელობის გამო, მას აქვს ღირებულება ბიომრავალფეროვნების, ლაშქრობისა და სამეცნიერო ინტერესისთვის საქართველოს ამ გამორჩეულ ვულკანურ რეგიონში. ის შესაძლოა შედიოდეს ჯავახეთის დაცული ტერიტორიების სისტემის ფარგლებში.
იდენტიფიკაცია და მდებარეობა
- სახელწოდება: ლევანის ტბა
- მდებარეობა:
- ქვეყანა: საქართველო
- რეგიონი: სამცხე-ჯავახეთი
- მუნიციპალიტეტი: ახალქალაქი (ან შესაძლოა ნინოწმინდა, წყაროები ოდნავ განსხვავდება ზუსტ ადმინისტრაციულ საზღვარზე)
- უახლოესი ძირითადი ღირსშესანიშნაობა/არეალი: მდებარეობს აბულ-სამსარის ქედზე, მთა გოდორების სამხრეთ-დასავლეთ კალთაზე. ახლოსაა ჯავახეთის ზეგნის სხვა ვულკანურ მწვერვალებთან და პოტენციურად სხვა ტბებთან.
- კოორდინატები: დაახლოებით 41∘29′41′′ ჩ.გ., 43∘40′13′′ ა.გ.
- კავშირები: საზრდოობს ადგილობრივი ჩამონადენით, თოვლის ნადნობით, წვიმითა და გრუნტის წყლებით. სავარაუდოდ აქვს გამომდინარე ნაკადული, რომელიც უერთდება ფარავნის მდინარის სისტემას ან საბოლოოდ მტკვრის აუზს.
ფიზიკური მახასიათებლები
- ზედაპირის ფართობი: მცირე, დაახლოებით 0.06 კვადრატული კილომეტრი (6 ჰექტარი).
- მაქსიმალური სიღრმე: płytი (მცირე), დაახლოებით 2.8 მეტრი.
- საშუალო სიღრმე: płytი, სავარაუდოდ დაახლოებით 2 მეტრი.
- მოცულობა: მცირე, შეფასებულია 0.12 მილიონ კუბურ მეტრად.
- სიმაღლე ზღვის დონიდან: ძალიან მაღალი. წყაროები განსხვავდება, ათავსებენ მას დაახლოებით 2565 მეტრიდან 2815 მეტრამდე სიმაღლეზე. უფრო მაღალი მაჩვენებელი (2815მ) უფრო ხშირად გვხვდება დეტალურ ცნობებში.
- სანაპირო ზოლის სიგრძე: შედარებით მოკლე, გარშემორტყმულია აუზით, რომელსაც ნაპირებთან ახლოს შესამჩნევად ციცაბო ფერდობები ახასიათებს.
- წყლის წყარო(ებ)ი: თოვლის ნადნობი, ნალექები, გრუნტის წყლის შემოდინება.
- გამომდინარე ნაკადული(ებ)ი: სავარაუდოდ გააჩნია გამომდინარე არხი, განსაკუთრებით ზაფხულის მაღალი წყლის დონის პერიოდში.
- წყლის ტიპი: მტკნარი, სავარაუდოდ სუსტად მინერალიზებული.
- აუზის გეოლოგია: მყინვარული ტბა, რომელიც მდებარეობს ვულკანურ აბულ-სამსარის ქედზე, ღრმა ტროგულ ხეობაში.
ეკოლოგიური ინფორმაცია
- ფლორა: უშუალო გარემო სავარაუდოდ ხასიათდება ალპური და სუბალპური მდელოებით. წყლის მცენარეულობა ტბაში შესაძლოა შეზღუდული იყოს მაღალი სიმაღლისა და ცივი ტემპერატურის გამო, თუმცა płytობებში შესაძლოა არსებობდეს ზოგიერთი ადაპტირებული სახეობა.
- ფაუნა: კონკრეტული მონაცემები შეზღუდულია, მაგრამ ასეთი მაღალმთიანი ტბები შეიძლება შედარებით ღარიბი იყოს წყლის ფაუნით. შესაძლოა ბინადრობდნენ სიცივესთან ადაპტირებული უხერხემლოები. თევზის არსებობა უცნობია; ადგილობრივი თევზი ხშირად არ გვხვდება ასეთ სიმაღლეებზე, თუ ხელოვნურად არ არის შეყვანილი. მიმდებარე ტერიტორია მთის ფაუნის ჰაბიტატია. მიუხედავად იმისა, რომ ჯავახეთის დაბლა მდებარე ტბები ფრინველებისთვის საკვანძო ადგილებია, ამ კონკრეტული მაღალმთიანი ტბის მნიშვნელობა ფრინველებისთვის ნაკლებად არის დოკუმენტირებული.
- ტროფული დონე: სავარაუდოდ ოლიგოტროფული (საკვები ნივთიერებებით ღარიბი) მისი მაღალი სიმაღლის, მყინვარული წარმოშობისა და შეზღუდული აუზის ზემოქმედების გამო.
- წყლის გამჭვირვალობა: ცნობილია როგორც სუფთა და გამჭვირვალე, მოლურჯო-ცისფერი შეფერილობით.
- წყლის ტემპერატურა: ცივია მთელი წლის განმავლობაში. განიცდის მნიშვნელოვან სეზონურ ცვალებადობას და სავარაუდოდ მთლიანად იყინება ზამთარში.
- pH დონე: სავარაუდოდ ნეიტრალურთან ან ოდნავ მჟავესთან ახლოს.
- გახსნილი ჟანგბადის დონე: სავარაუდოდ შედარებით მაღალია დაბალი ტემპერატურის გამო, მაგრამ შეიძლება შემცირდეს ყინულის საფარის ქვეშ.
- უნიკალური ეკოლოგიური მახასიათებლები: მაღალმთიანი მყინვარული ტბა, რომელიც ვულკანურ მთიან ლანდშაფტში მდებარეობს.
- კონსერვაციული სტატუსი: შესაძლოა მოქცეული იყოს ჯავახეთის დაცული ტერიტორიების ზოგადი დაცვის ქვეშ, თუმცა მისი კონკრეტული სტატუსი დასაზუსტებელია. მისი სიშორე ბუნებრივ დაცვას უზრუნველყოფს.
- ინვაზიური სახეობები: ნაკლებად სავარაუდოა სიმაღლისა და პირობების გათვალისწინებით.
ადამიანთან ურთიერთქმედება და მნიშვნელობა
- ისტორიული მნიშვნელობა: ჯავახეთის ფართო რეგიონის ნაწილია თავისი ხანგრძლივი ისტორიით. სავარაუდოდ, ტრადიციულად ცნობილი იყო და გამოიყენებოდა ადგილობრივი მწყემსების მიერ. ახლომდებარე მეგალითური ნაგებობები, როგორიცაა შაორის ციხე, მიუთითებს ამ ტერიტორიაზე ადამიანის უძველეს არსებობაზე.
- მიმდინარე გამოყენება: უპირატესად ლაშქრობისა და ტრეკინგის დანიშნულების ადგილია, ხშირად შედის აბულ-სამსარის ქედის შემსწავლელ მარშრუტებში. ჩრდილოეთი ნაპირი აღნიშნულია როგორც შესაფერისი საბანაკე ადგილი. მიმდებარე ტერიტორიები შეიძლება გამოყენებული იყოს სეზონური ძოვებისთვის. არ გამოიყენება მნიშვნელოვანი თევზჭერისთვის, წყალმომარაგებისთვის ან ენერგეტიკისთვის.
- გარემოსდაცვითი საკითხები: პოტენციური ზემოქმედება ლაშქრობის/კემპინგის აქტივობებისგან, თუ უკონტროლოა (ნაგავი, საბანაკე ადგილების დეგრადაცია). აუზში ძოვებამ შეიძლება გავლენა მოახდინოს წყლის ხარისხზე. მაღალმთიანი ეკოსისტემები მგრძნობიარეა კლიმატის ცვლილების მიმართ. მწყემსების აგრესიული ძაღლები შეიძლება პრობლემას წარმოადგენდეს მოლაშქრეებისთვის მწყემსების ქოხებთან ახლოს.
- მართვისა და კონსერვაციის ძალისხმევა: ეფუძნება პასუხისმგებლიანი ტურიზმის პრაქტიკას და პოტენციურად ჯავახეთის დაცული ტერიტორიების ფარგლებში არსებულ რეგულაციებს. ტბის გარშემო საფეხმავლო ბილიკები მონიშნულია.
- ადგილობრივი თემები: ახალქალაქისა და ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტების თემებისთვის ღირებული ბუნებრივი ლანდშაფტის ნაწილია. არსებობს შემოსავლის გენერირების პოტენციალი გიდების მომსახურებით.
საინტერესო ან უნიკალური ფაქტები
- ცნობილია თავისი სუფთა, მოლურჯო-ცისფერი წყლით და ვულკანურ ქედზე მაღალი მდებარეობით.
- გთავაზობთ გარემომცველი ვულკანური მწვერვალების, როგორიცაა დიდი და პატარა აბულის, თვალწარმტაც ხედებს.
- ხელმისაწვდომია რამდენიმე მონიშნული საფეხმავლო ბილიკით, რომლებიც ტბის გარშემო ქსელს ქმნიან.
- ტბა განიცდის წყლის დონის მნიშვნელოვან მერყეობას ზაფხულის მაქსიმუმებსა და ზამთრის მინიმუმებს შორის.
- მდებარეობს ძალიან მაღალ სიმაღლეზე, რაც მას საქართველოში სალაშქრო მარშრუტებით მისაწვდომ ერთ-ერთ ყველაზე მაღლა მდებარე ტბად აქცევს.
Leave a review