კუს ტბა

კუს ტბა, ცნობილი ქართული სახელით, არის კარგად ცნობილი და ძალიან პოპულარული მცირე ზომის ტბა, რომელიც მდებარეობს საქართველოს დედაქალაქის, თბილისის თავზე, მთაწმინდის ქედის ტყიან ჩრდილოეთ ფერდობზე. ვაკის რაიონიდან ადვილად მისადგომი, როგორც სამანქანო გზით, ასევე ვაკის პარკიდან ამომავალი პანორამული საბაგიროთი, ტბა წარმოადგენს მნიშვნელოვან სარეკრეაციო დანიშნულების ადგილს როგორც ადგილობრივებისთვის, ასევე ტურისტებისთვის. მიუხედავად მოკრძალებული ზომისა, კუს ტბა გვთავაზობს გამაგრილებელ თავშესაფარს ქალაქის ხმაურისგან, განსაკუთრებით ზაფხულის ცხელ თვეებში, როდესაც ის ცურვის, მზის აბაზანების მიღებისა და სანაოსნო კატამარანებით სეირნობის მთავარ ადგილად იქცევა. ტბის მიმდებარე ტერიტორია კარგად არის განვითარებული მრავალი კაფე-ბარით, რესტორნითა და სასეირნო ბილიკებით, რაც ქმნის ცოცხალ ატმოსფეროს. აქ ხშირად იმართება ღია ცის ქვეშ კონცერტები, ფესტივალები და სხვა ღონისძიებები. მის მიმზიდველობას მატებს გიორგი ჩიტაიას სახელობის ეთნოგრაფიული მუზეუმის სიახლოვე, რომელიც ტბის ზემოთ მდებარეობს და წარმოაჩენს ტრადიციულ ქართულ არქიტექტურასა და ყოფას. მისი შემაღლებული მდებარეობა ასევე უზრუნველყოფს სასიამოვნო ხედებსა და ოდნავ გრილ კლიმატს ქალაქის ცენტრთან შედარებით.

იდენტიფიკაცია და მდებარეობა

• სახელწოდება: კუს ტბა (ქართულად), Turtle Lake (ინგლისურად). ასევე ნაკლებად გავრცელებული სახელით ქორქის ტბა.
• მდებარეობა:
  • ქვეყანა: საქართველო
  • ქალაქი: თბილისი
  • რაიონი: ვაკე
  • ორიენტირი: მდებარეობს მთაწმინდის ქედის ჩრდილოეთ ფერდობზე, გადაჰყურებს ქალაქს. მისასვლელია სამანქანო გზით და საბაგიროთი ვაკის პარკიდან.
  • კოორდინატები: დაახლოებით 41.700∘ ჩრდილოეთ განედი, 44.754∘ აღმოსავლეთ გრძედი (41.700∘N, 44.754∘E).
  • კავშირი სხვა წყლის ობიექტებთან: მცირე, შედარებით იზოლირებული ტბა, ძირითადად საზრდოობს მიწისქვეშა წყლებით.

ფიზიკური მახასიათებლები

• ზედაპირის ფართობი: მცირე, დაახლოებით 0.034 კვადრატული კილომეტრი (3.4 ჰექტარი).
• მაქსიმალური სიღრმე: არაღრმა, დაახლოებით 2.6 მეტრი.
• საშუალო სიღრმე: ძალიან არაღრმა, დაახლოებით 1.7 მეტრი.
• სიმაღლე ზღვის დონიდან: მაღალი ქალაქის ცენტრთან შედარებით, დაახლოებით 687 მეტრი.
• სანაპირო ხაზის სიგრძე: მოკლე, ადვილად შემოსავლელი, დაახლოებით 1 კილომეტრიანი პერიმეტრის ბილიკი არსებობს.
• წყლის წყარო(ები): ძირითადად საზრდოობს მიწისქვეშა ნაკადებით (გრუნტის წყლები) და ატმოსფერული ნალექებით. ზოგიერთი წყარო ახსენებს მცირე მდინარე ვარაზისხევის წყლის ჩადინებას.
• გამოსასვლელი(ები): სავარაუდოდ მართული გამოსასვლელები ან გაჟონვა.
• წყლის ტიპი: მტკნარი.
• აუზის გეოლოგია: მდებარეობს მთის ფერდობზე არსებულ მცირე ჩადაბლებაში, სავარაუდოდ წარმოქმნილია მეწყრული აქტივობის ან ადგილობრივი ტექტონიკური პროცესების შედეგად (ეგზოტექტონიკური წარმოშობაა ნავარაუდევი).

ეკოლოგიური ინფორმაცია

• ფლორა: გარშემორტყმულია მთაწმინდის ფერდობებისთვის დამახასიათებელი ფოთლოვანი ტყით. ნაპირებთან შესაძლოა იყოს შეზღუდული რაოდენობის წყლის მცენარეულობა, როგორიცაა ლერწამი.
• ფაუნა: ისტორიულად სახელი ეწოდა კუების სიმრავლის გამო, თუმცა ამჟამად ისინი იშვიათია. შესაძლოა არსებობდეს მცირე ტბებთან ადაპტირებული თევზის ჩვეულებრივი სახეობები (კობრისებრნი, პოტენციურად გამბუზია კოღოების კონტროლისთვის). წყლის ფრინველები ხშირი სტუმრები არიან. მიმდებარე ნესტიან ადგილებში სავარაუდოდ ბინადრობენ ამფიბიები.
• ტროფიკული დონე: სავარაუდოდ მეზოტროფულიდან ევტროფულამდე, რაზეც გავლენას ახდენს მისი მცირე ზომა, რეკრეაციული გამოყენება და ურბანული სიახლოვე.
• წყლის გამჭვირვალობა: ცვალებადი, შეიძლება დამოკიდებული იყოს რეკრეაციულ აქტივობაზე, ჩამონადენსა და წყალმცენარეების პოტენციურ ზრდაზე.
• წყლის ტემპერატურა: აღენიშნება მნიშვნელოვანი სეზონური ცვალებადობა; ზაფხულში საკმარისად თბება ცურვისთვის.
• კონსერვაციის სტატუსი: არ გააჩნია კონკრეტული მაღალი დონის კონსერვაციული სტატუსი, მაგრამ ფუნქციონირებს როგორც თბილისის დაცული მწვანე სივრცეებისა და სარეკრეაციო ზონების სასიცოცხლო ნაწილი.

ადამიანთან ურთიერთქმედება და მნიშვნელობა

• ისტორიული მნიშვნელობა: თბილისის მაცხოვრებლებისთვის დიდი ხნის არსებული სარეკრეაციო ადგილია. მისი სახელი წარსულ ეკოლოგიურ პირობებს ასახავს. მდებარეობს ისტორიულად მნიშვნელოვან მთაწმინდის ტერიტორიასთან ახლოს.
• მიმდინარე გამოყენება: მთავარი სარეკრეაციო კერა: ცურვა, მზის აბაზანები, ნავით სეირნობა, კაფეები, რესტორნები, ბარები, სასეირნო/სარბენი ბილიკი, კონცერტების, ფესტივალებისა და სოციალური შეკრებების ადგილი. არ გამოიყენება სასმელი წყლის ან ირიგაციისთვის.
• გარემოსდაცვითი საკითხები: პოტენციური ზეწოლა მოიცავს დანაგვიანებას მნახველთა დიდი რაოდენობის გამო, წყლის ხარისხზე ზემოქმედებას რეკრეაციისა და ჩამონადენისგან, და ზოგად ურბანულ გარემოსდაცვით სტრესს.
• მართვა და კონსერვაციის ძალისხმევა: იმართება თბილისის მუნიციპალიტეტის მიერ, როგორც საზოგადოებრივი პარკი და სარეკრეაციო ზონა. ძალისხმევა ფოკუსირებულია ობიექტების შენარჩუნებაზე, ღონისძიებების მართვასა და ზოგად მოვლაზე.
• ადგილობრივი თემები: უკიდურესად პოპულარული და მაღალ შეფასებული თბილისის მაცხოვრებლების მიერ, როგორც ხელმისაწვდომი ბუნებრივი თავშესაფარი, სოციალური კერა და ვარჯიშისა და დასვენების ადგილი. ასევე მნიშვნელოვანი ტურისტული ღირსშესანიშნაობაა.

საინტერესო ან უნიკალური ფაქტები

• სახელი “კუს ტბა” პირდაპირი მნიშვნელობით ნიშნავს “Turtle Lake”-ს და უკავშირდება კუების ისტორიულ სიმრავლეს.
• პანორამული საბაგირო აკავშირებს ვაკის პარკს პირდაპირ ტბასთან და გთავაზობთ შესანიშნავ ხედებს ასვლისას.
• მდებარეობს უშუალოდ დიდი და მნიშვნელოვანი გიორგი ჩიტაიას სახელობის ეთნოგრაფიული მუზეუმის გვერდით.
• მისი შემაღლებული მდებარეობიდან თბილისის ნაწილებზე კარგი ხედები იშლება.
• ზაფხულის საღამოობით ის ცოცხალ სოციალურ და ღამის ცხოვრების ადგილად გარდაიქმნება.