ვარდისუბნის მრგვალი ეკლესია წარმოადგენს გარდამავალი ხანის ქართული საეკლესიო არქიტექტურის მნიშვნელოვან მაგალითს. მისი შესწავლა საშუალებას გვაძლევს, უკეთ გავიგოთ, თუ როგორ ვითარდებოდა ცენტრალურ-გუმბათოვანი ტაძრების არქიტექტურა საქართველოში. დღეს იგი ეროვნული მნიშვნელობის კულტურის უძრავი ძეგლია და ისტორიითა და ხუროთმოძღვრებით დაინტერესებული მნახველისთვის დიდ ინტერესს იწვევს.

ფუნდამენტური იდენტიფიკაცია

• ოფიციალური სახელი: ვარდისუბნის წმინდა გიორგის ეკლესია
• ცნობილია როგორც: ვარდისუბნის „მრგვალი ეკლესია“
• ტიპი: ქართული მართლმადიდებლური ტაძარი (ტეტრაკონქი)
• მდებარეობა: სოფელი ვარდისუბანი, თელავის მუნიციპალიტეტი, კახეთის მხარე, საქართველო.
• სტატუსი: საქართველოს ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის უძრავი კულტურის ძეგლი

ისტორიული კონტექსტი

• დაარსება: ტაძარი აგებულია VIII-IX საუკუნეებში, ადრეული შუა საუკუნეების დასასრულს, რაც მას გარდამავალი პერიოდის მნიშვნელოვან ძეგლად აქცევს.
• გვიანი პერიოდი: სავარაუდოდ, საუკუნეების განმავლობაში დაზიანდა მტრული შემოსევების, მიწისძვრებისა და უყურადღებობის გამო, რის შედეგადაც გუმბათი და კედლების ზედა ნაწილი ჩამოინგრა.
• თანამედროვე ეპოქა: XX საუკუნეში გაიწმინდა და შეისწავლეს ხელოვნებათმცოდნეებმა. მიენიჭა კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი.

მნიშვნელობა და დანიშნულება

• რელიგიური მნიშვნელობა: ისტორიულად წარმოადგენდა ადგილობრივი მოსახლეობის სამლოცველოს და სულიერი ცხოვრების ცენტრს.
• არქიტექტურული მნიშვნელობა: ძეგლის მთავარი ღირებულება მის უნიკალურ გეგმარებაშია. იგი „თავისუფალი ჯვრის“ ტიპის ტეტრაკონქების ერთ-ერთი საუკეთესო ნიმუშია კახეთში. მისი სტრუქტურა მნიშვნელოვანია ქართული ცენტრალურ-გუმბათოვანი არქიტექტურის განვითარების ეტაპების შესასწავლად.
• კულტურული მნიშვნელობა: წარმოადგენს კახეთის სამეფოს ადრეული პერიოდის ისტორიისა და კულტურის თვალსაჩინო ნიმუშს.

არქიტექტურისა და ხელოვნების აღწერა

• გეგმარება: ეკლესია გეგმით ტეტრაკონქს წარმოადგენს – ცენტრალური კვადრატული სივრციდან ოთხივე მხარეს, ჯვრისებურად, განლაგებულია ნახევარწრიული აფსიდები (მკლავები). ცენტრალურ ნაწილს თავდაპირველად გუმბათი ეხურა.
• მასალა: ნაგებია ძირითადად რიყის ქვით. კონსტრუქციულად მნიშვნელოვანი ნაწილები და დეკორატიული ელემენტები შესრულებულია შირიმის ქვით.
• ინტერიერი: დღესდღეობით ინტერიერი ღია ცის ქვეშაა მოქცეული. შემორჩენილია აფსიდების ქვედა ნაწილები, რომლებიც ქმნიან შთამბეჭდავ გეომეტრიულ სივრცეს. კედლებს მოხატულობის კვალი აღარ ეტყობა.
• ამჟამინდელი მდგომარეობა: ეკლესია ძლიერ დაზიანებულია. ჩამონგრეულია გუმბათი, კამარები და კედლების ზედა ნაწილი. შემორჩენილია მხოლოდ დაახლოებით 2.5-3 მეტრის სიმაღლის კედლები.

სასარგებლო ინფორმაცია ვიზიტორთათვის

• მდებარეობა და მისასვლელი გზა: ტაძარი მდებარეობს სოფელ ვარდისუბანში, თელავიდან რამდენიმე კილომეტრში. მასთან მისვლა შესაძლებელია ნებისმიერი ტიპის ავტომობილით, რადგან ის სოფლის ტერიტორიაზე, ვაკე ადგილას მდებარეობს.
• რას უნდა ელოდოთ: ეს არის ისტორიული, ატმოსფერული ნანგრევი და არა მოქმედი ეკლესია. ადგილი განსაკუთრებით საინტერესოა ფოტოგრაფებისთვის, ისტორიკოსებისა და არქიტექტურით დაინტერესებული პირებისთვის.
• ხელმისაწვდომობა: ადვილად ხელმისაწვდომია, რადგან მდებარეობს სწორ რელიეფზე და არ მოითხოვს რთულ სამთო მარშრუტებს.
• დაშვება და სამუშაო საათები: ტერიტორიაზე შესვლა თავისუფალი და უფასოა.
• წესები და რეკომენდაციები: ვინაიდან ეკლესია მოქმედი სასაფლაოს ტერიტორიაზეა, გთხოვთ, გამოიჩინოთ პატივისცემა და მოიქცეთ შესაბამისად.