მდინარე ბოლნისისწყალი (ფოლადაური)

მდინარე ბოლნისისწყალი (ფოლადაური): ოქროსა და უძველესი ჯვრების მდინარე

მდინარე ბოლნისისწყალი, ასევე ფართოდ ცნობილი თავისი სხვა სახელით, ფოლადაური, არის ისტორიულად მნიშვნელოვანი მდინარე სამხრეთ საქართველოს ქვემო ქართლის რეგიონში. იგი მიედინება ბოლნისის მუნიციპალიტეტში — მხარეში, რომელიც განთქმულია საქართველოს უძველესი ქრისტიანული ძეგლებითა და ოქროს მოპოვების ისტორიით. სათავეს იღებს ჯავახეთის ქედის კალთებზე, მდინარე გზას იკვალავს არქეოლოგიითა და კულტურით მდიდარ ლანდშაფტში, სანამ მდინარე მაშავერას შეუერთდება. მდინარე ყველაზე მეტად ცნობილია იმით, რომ ისტორიულ ქალაქ ბოლნისსა და საკულტო ბოლნისის სიონის ტაძართან ახლოს მიედინება — V საუკუნის ბაზილიკა, რომელიც უძველეს დათარიღებულ ქართულ წარწერებს შეიცავს.

მდინარის ხეობა ათასწლეულების განმავლობაში მეტალურგიის აკვანი იყო, სადაც უძველესი ოქროს მაღაროები, როგორიცაა ახლომდებარე საყდრისის საბადო, ათასობით წლის წინანდელ დახვეწილ სამთო კულტურაზე მეტყველებს. დღეს ბოლნისისწყალი კვლავ რეგიონის სოფლის მეურნეობისთვის სასიცოცხლო წყლის წყაროა, რომელიც ნაყოფიერი ველის მინდვრებსა და ვენახებს რწყავს. ეს არის მდინარე, რომლის წყლებიც ღრმა ისტორიას ირეკლავს — უძველესი ოქროს მაძიებლებიდან ქართული ქრისტიანობის გარიჟრაჟამდე.

ℹ️ ზოგადი ინფორმაცია

• მდინარის დასახელება: ბოლნისისწყალი / ფოლადაური
• მდებარეობა: ბოლნისის მუნიციპალიტეტი, ქვემო ქართლი, საქართველო.
• სიგრძე: 39 კმ
• აუზის ფართობი: 405 კმ²
• სათავე (წარმოშობა): ჯავახეთის ქედი.
• შესართავი (სად ჩაედინება): მდინარე მაშავერა.

📍 გეოგრაფია და დინება

მდინარე იწყება მთებში და ჩრდილო-აღმოსავლეთისკენ მიედინება, ეშვება ქვემო ქართლის ვაკეზე. მისი ზემო დინება შედარებით ვიწრო, გორაკებიან ხეობაში გადის, რომელიც ქალაქ ბოლნისთან მიახლოებისას მნიშვნელოვნად ფართოვდება. მდინარის დინება სეზონურია, საზრდოობს წვიმითა და გრუნტის წყლებით. მისი წყლები აუცილებელია ბოლნისის რაიონის მრავალფეროვანი სოფლის მეურნეობისთვის.

🌿 ბუნება და ეკოლოგია

მდინარის ზემო ხეობა დაფარულია ბუჩქნარითა და მეჩხერი ტყეებით. ქვედა ვაკე თითქმის მთლიანად სოფლის მეურნეობას უკავია. თავად მდინარის დერეფანი ადგილობრივი ფრინველებისთვის საცხოვრებელ გარემოს ქმნის და სანაპირო მცენარეულობის ვიწრო ზოლს ინარჩუნებს.

🏛️ ისტორია და კულტურა

ბოლნისისწყლის ხეობა საქართველოს ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ისტორიული რეგიონია:

• ბოლნისის სიონი (V საუკუნე): ქართული ქრისტიანული ხუროთმოძღვრების ქვაკუთხედი, რომელიც მდინარესთან ახლოს მდებარეობს. განთქმულია თავისი წარმართული დეკორატიული მოტივებით, ბოლნური ჯვრითა და უძველესი ქართული წარწერებით.
• წუღრუღაშენის ეკლესია (XIII საუკუნე): კიდევ ერთი ულამაზესი, მაღალგუმბათოვანი ეკლესია, რომელიც ხეობას გადაჰყურებს გორაკიდან.
• უძველესი ოქროს მოპოვება: რეგიონი, კერძოდ კი ახლომდებარე საყდრისის საბადო, მსოფლიოში ერთ-ერთ უძველეს ოქროს მომპოვებელ ტერიტორიად ითვლება.
• გერმანული მემკვიდრეობა: ქალაქი ბოლნისი (ყოფილი კატარინენფელდი) მე-19 საუკუნეში გერმანელმა კოლონისტებმა დააარსეს და დღემდე ინარჩუნებს თავისებურ არქიტექტურას.

🚣 აქტივობები და ტურიზმი

• კულტურული და რელიგიური ტურიზმი: მთავარი მიმზიდველობა ბოლნისის სიონისა და წუღრუღაშენის ეკლესიების მონახულებაა.
• არქეოლოგიური ინტერესი: ტერიტორია მომხიბვლელია მათთვის, ვინც დაინტერესებულია მეტალურგიისა და უძველესი ცივილიზაციების ისტორიით.
• ღვინის დეგუსტაცია: ბოლნისის რაიონი განვითარებადი ღვინის რეგიონია, რომელიც ცნობილია თავისი განსხვავებული ტერუარითა და საოჯახო მარნებით.

🛤️ ხელმისაწვდომობა

მდინარე და მთავარი ისტორიული ძეგლები ძალიან ხელმისაწვდომია. ქალაქი ბოლნისი თბილისიდან დაახლოებით ერთი საათის სავალზეა კარგი, ასფალტირებული გზით. ისტორიული ძეგლები ქალაქთან ახლოს მდებარეობს და მანქანით ადვილად მისადგომია.