ახ.წ. 361–363: პირველი ქრისტიანი მემკვიდრე და სპარსული შურისძიება

მეფე საურმაგ II-მ მემკვიდრეობით მიიღო სამეფო, რომელმაც ახლახანს შეიცვალა სული. როგორც მირიან III-ის ძე, ის იყო იბერიის პირველი მეფე, რომელიც ტახტზე უკვე ქრისტიანი ავიდა. მაგრამ მის რწმენას მძიმე ფასი ჰქონდა. სასანიანთა სპარსეთი განრისხებული იყო საქართველოს გაქრისტიანებისა და რომთან დაახლოების გამო.

საურმაგის ხანმოკლე მეფობა ზესახელმწიფოს წინააღმდეგ წინააღმდეგობის ისტორიაა. ის მეფობდა მაშინ, როცა სპარსეთი კვლავ გაძლიერდა შემზარავი შაპურ II დიდის ხელმძღვანელობით — შაჰისა, რომელსაც გადაწყვეტილი ჰქონდა რომისა და მისი ქრისტიანი მოკავშირეების განადგურება.

სპარსული ოკუპაცია

ახ.წ. 361 წელს შაპურ II-მ კავკასიის დასაბრუნებლად მასიური კამპანია წამოიწყო. ის ქრისტიანობას რომის პოლიტიკურ იარაღად აღიქვამდა (რაც ნამდვილად ასე იყო). საურმაგ II, რომელიც რომის მტკიცე მოკავშირე იყო, უარს ამბობდა ზოროასტრიზმის მიღებაზე ან სპარსულ ვასალობაზე.

სპარსული არმია შეუჩერებელი იყო. ახ.წ. 363 წელს, რომის იმპერატორ იულიანე განდგომილის სიკვდილის შემდეგ, რომმა სპარსეთთან სამარცხვინო ზავი დადო და იბერია ფაქტობრივად ბედის ანაბარა მიატოვა. მარტო დარჩენილი საურმაგი სპარსულმა არმიამ დაამხო. შაპურ II-მ ის უბრალოდ კი არ ჩამოაგდო, არამედ ტახტზე საურმაგის ბიძა, ვარაზ-ბაკური (ასფაგურ II) დასვა, როგორც პრო-სპარსული მარიონეტი.

დევნილი მეფე და გაყოფილი სამეფო

საურმაგი არ მომკვდარა; ის რომის ტერიტორიაზე გაიქცა. მოგვიანებით, 370 წელს, რომის იმპერატორმა ვალენსმა მისი ტახტზე დაბრუნება სცადა. რომმა ჯარი გამოგზავნა და იბერიის დასავლეთ ნაწილის დაბრუნება მოახერხა. ხანმოკლე, ქაოსური პერიოდის განმავლობაში სამეფო გაიყო: საურმაგ II მართავდა რომის მიერ მხარდაჭერილ დასავლეთს (კლარჯეთი/მცხეთის საზღვრები), ხოლო სპარსეთის მიერ მხარდაჭერილი ვარაზ-ბაკური — აღმოსავლეთს.

ეს განხეთქილება ტრაგედია იყო ერისთვის, რაც წინასწარმეტყველებდა იმპერიებს შორის საუკუნოვან ბრძოლას, რომელიც საქართველოს შუაზე გალეჯდა. საურმაგი განასახიერებს იმ რთულ რეალობას, რასაც ზოროასტრული სამყაროს ფრონტის ხაზზე ქრისტიანი მეფობა ნიშნავდა.