ახ.წ. 365–380: აკილისენეს ზავი და იბერიის გაყოფა

მეფე მირდატ III მეფობდა მაშინ, როცა საქართველო ფაქტობრივად შუაზე იყო გაგლეჯილი. ის ვარაზ-ბაკურ I-ის ძე იყო, მაგრამ მისი მეფობა შორს იყო ერთიანობისგან. რომის იმპერიამ, ვალენსის მეთაურობით, გადაწყვიტა, რომ კავკასიას ასე მარტივად არ დათმობდა. 370 წელს ისინი დაბრუნდნენ და თან დევნილი მეფე, საურმაგ II მოიყვანეს.

რამდენიმე წლის განმავლობაში მირდატ III საკუთარი ნათესავის წინააღმდეგ სამოქალაქო ომში იყო ჩართული. სამეფო ორად გაიყო: საურმაგი მართავდა რომის მიერ მხარდაჭერილ დასავლეთს, ხოლო მირდატ III — სპარსეთის მიერ მხარდაჭერილ აღმოსავლეთს. ეს ქაოსი ანტიკური სამყაროს ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი დიპლომატიური მოვლენით, აკილისენეს ზავით (387 წ.) დასრულდა.

დიდი გაყოფა

აკილისენეს ზავი რომსა და სპარსეთს შორის დადებული შეთანხმება იყო, რომელმაც ახლო აღმოსავლეთში მათი გავლენის სფეროები გადაანაწილა. თუმცა მან პირველ რიგში სომხეთი გაყო, იბერიისთვის ის დამანგრეველი აღმოჩნდა. პირობების თანახმად, რომმა იბერიის სამეფოზე სპარსეთის სიუზერენიტეტი აღიარა.

მირდატ III, რომელმაც ტახტი სპარსეთის მხარდაჭერით შეინარჩუნა, მოულოდნელად კვლავ ერთპიროვნული მმართველი გახდა — მაგრამ საშინელ ფასად. იბერია ახლა მყარად იყო ირანულ ორბიტაზე. რომაული ლეგიონები გავიდნენ, და მირდატი სასანიანი შაჰების მძიმე ხელის პირისპირ მარტო დატოვეს.

მეფე არჩევანის გარეშე

მირდატ III-ის მეფობა გადარჩენის სახელმძღვანელოა. მან აღადგინა სამოქალაქო ომების დროს დაზიანებული ეკლესიები, მაგრამ უწევდა მძიმე ხარკის გადახდა ქტესიფონისთვის (სპარსეთის დედაქალაქი). მან გაამაგრა მცხეთა ჩრდილოეთის შემოსევებისგან, მაგრამ მის საგარეო პოლიტიკას შაჰი კარნახობდა.

პოლიტიკური მორჩილების მიუხედავად, მირდატ III-მ უზრუნველყო, რომ სახელმწიფოს ქრისტიანული ხასიათი ხელუხლებელი დარჩენილიყო. მან უარი თქვა ჯვრის ზოროასტრიზმით ჩანაცვლებაზე — ეს იყო ჩუმი წინააღმდეგობა, რომელმაც ოკუპაციის ბნელ წლებში ქართული იდენტობა შეინარჩუნა.

ტურისტული გზამკვლევი: იმპერიათა საზღვარი

მირდატის დროინდელი განხეთქილების გასაგებად, უნდა ეწვიოთ ძველ სასაზღვრო ზოლებს:

  1. მტკვრის ზოლი: ისტორიულად, მდინარე ხშირად წარმოადგენდა გამყოფ ხაზს სამოქალაქო ომის დროს. უფლისციხის კლდეებზე დგომისას თქვენ დგახართ საზღვარზე, სადაც რომაული და სპარსული გავლენები ეჯახებოდა.
  2. ნეკრესის მონასტერი: კახეთში მდებარე ერთ-ერთი უძველესი ქრისტიანული ძეგლი (მცირე ბაზილიკა მე-4 საუკუნით თარიღდება). ის დგას როგორც მტკიცებულება იმისა, რომ ქრისტიანული რწმენა მირდატის სამეფოს სპარსულ კონტროლირებად ზონაშიც კი ცოცხლობდა.