ახ.წ. 380–394: მეფე, წმინდანი და ბიზანტიური კავშირი

მეფე ვარაზ-ბაკურ II (ასფაგურ III) არის ფიგურა, რომელიც ქართულ სამეფო ისტორიას მსოფლიო თეოლოგიასთან აკავშირებს. მე-4 საუკუნის მიწურულს, მირდატ III-ის ძემ გააგრძელა ბრძოლა სპარსული დომინაციის წინააღმდეგ, მაგრამ მისი უდიდესი საჩუქარი მსოფლიოსთვის არ ყოფილა ციხესიმაგრე ან ომი — ეს იყო მისი შვილი.

ვარაზ-ბაკურ II-მ ცოლად შეირთო თავისი ნათესავის, თრდატის ასული (რომელიც მოგვიანებით მისი მემკვიდრე გახდა). ამ კავშირიდან (ან შესაძლოა გვიანდელი ქორწინებიდან რომაელ დიდგვაროვანთან) მას შეეძინა უფლისწული მურვანი, რომელიც მსოფლიოსთვის ცნობილია როგორც პეტრე იბერი.

მძევალი უფლისწული

რომის იმპერიასთან (ბიზანტიასთან) მშვიდობის უზრუნველსაყოფად, ვარაზ-ბაკურ II იძულებული გახდა თავისი მცირეწლოვანი ვაჟი, მურვანი, კონსტანტინოპოლში მძევლად გაეგზავნა. ეს ჩვეული დიპლომატიური პრაქტიკა იყო, მაგრამ მას მოულოდნელი შედეგები მოჰყვა. მურვანი იმპერიულ კარზე გაიზარდა, თუმცა მოგვიანებით გაიქცა წმინდა მიწაზე, რათა ბერი გამხდარიყო. ის გახდა პეტრე იბერი, მაიუმის ეპისკოპოსი და ადრეული ქრისტიანობის ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი ფიგურა (ბევრი მეცნიერი მიიჩნევს, რომ სწორედ მან დაწერა ცნობილი არეოპაგიტული კორპუსი).

შვილის მეშვეობით, მეფე ვარაზ-ბაკურმა უნებლიეთ ქართული სამეფო სახლი ანტიკური სამყაროს ფილოსოფიური და თეოლოგიური აზროვნების უმაღლეს მწვერვალებს დაუკავშირა.

სპარსული უღელი

ქვეყნის შიგნით, ვარაზ-ბაკური სასანიანთა მახრჩობელა მარწუხებში იყო მოქცეული. სპარსი შაჰები ხარკსა და სამხედრო სამსახურს ითხოვდნენ. მეფე იბრძოდა, რათა შეენარჩუნებინა სამეფო კარის ქრისტიანული ხასიათი და პარალელურად დაეშოშმინებინა ზოროასტრი ბატონები. მან დაიწყო წილკნის ტაძრის მშენებლობა, რითაც პოლიტიკური წნეხის მიუხედავად ქრისტიანობა კიდევ უფრო ღრმად დაამკვიდრა ლანდშაფტში.

მისი მეფობა წარმოადგენს ქართული მონარქიის დიასპორის „ინტელექტუალურ ოქროს ხანას“, მაშინაც კი, როცა თავად სამეფო პოლიტიკურად სუსტი იყო.

ტურისტული გზამკვლევი: პეტრეს გზა

თუმცა ვარაზ-ბაკური მცხეთიდან მართავდა, მისი მემკვიდრეობა დაკავშირებულია მისი შვილის სახელთან:

  1. ბოლნისის სიონი: თუმცა აგებულია უფრო გვიან, ბოლნისის წარწერები ახსენებს „ეპისკოპოს დავითს“, პეტრე იბერის მოწაფეს. ქვემო ქართლის რეგიონი იყო ამ თეოლოგიური მოძრაობის აკვანი.
  2. მცხეთა: გაიარეთ სამეფო სასახლის ტერიტორიაზე, სადაც პატარა პეტრე (მურვანი) თამაშობდა კონსტანტინოპოლში გაგზავნამდე. ეს ადამიანურ განზომილებას სძენს ქართული სიწმინდის გლობალურ ისტორიას.