? – 580 წ.: ტახტის გაუქმება და სპარსული ბრძანებულება

მეფე ბაკურ III-ს სევდიანი პატივი ერგო — ყოფილიყო ანტიკური იბერიის უკანასკნელი მეფე. როდესაც ის ტახტზე ავიდა (თარიღი უცნობია, გარდაიცვალა 580 წელს), მონარქიის ინსტიტუტი უკვე გამოფიტული იყო. სასანიანთა შაჰი ჰორმიზდ IV დაიღალა იბერიის ავტონომიის ილუზიით. ის ბაკურ III-ს ისე უყურებდა, როგორც სვავი უყურებს მომაკვდავ ცხოველს.

ბაკურ III ცდილობდა ყოფილიყო კარგი ქრისტიანი მმართველი, პატრონობდა ეკლესიებსა და დიდებულებს, მაგრამ მას არ ჰყავდა არც ჯარი და არც ხაზინა. ის მეფე იყო მხოლოდ ტიტულით.

გაუქმების ბრძანებულება

როდესაც ბაკურ III გარდაიცვალა 580 წელს, შაჰმა ჰორმიზდ IV-მ მემკვიდრის კურთხევის უფლება არ გასცა. მან გამოსცა ბრძანებულება იბერიის მონარქიის გაუქმების შესახებ. მან ქართველ დიდებულებს ცნობილი სიტყვებით მიმართა: „თქვენ არ გჭირდებათ მეფე. ამიერიდან, თითოეული ერისთავი იყოს მეფე თავის პროვინციაში, რომელიც მხოლოდ ირანის დიდ შაჰს დაემორჩილება.“

ეს იყო „გათიშე და იბატონეს“ გენიალური სვლა. ქართველი დიდებულები, რომლებსაც ძალაუფლება სწყუროდათ და სამეფო ზედამხედველობა მობეზრებული ჰქონდათ, დათანხმდნენ სპარსულ შეთავაზებას. მათ უღალატეს ფარნავაზისა და ვახტანგ გორგასლის ხსოვნას პირადი ავტონომიის სანაცვლოდ. გვირგვინი ქტესიფონში წაიღეს. საქართველო სპარსულ პროვინციად იქცა, რომელსაც მარზპანი მართავდა.

ეპოქის დასასრული

ბაკურ III-ის სიკვდილმა აღნიშნა ხოსროიანთა დინასტიის, როგორც მმართველი ძალის დასასრული (თუმცა სისხლის ხაზი გუარამიდ უფლისწულებში გადარჩა). ამით დასრულდა მეფობის უწყვეტი ტრადიცია, რომელიც ფარნავაზ I-დან მოყოლებული თითქმის 900 წელს ითვლიდა.

მონარქია მკვდარი დარჩებოდა 300 წლის განმავლობაში, ბაგრატიონთა დინასტიის აღზევებამდე. ბაკურ III-ის მემკვიდრეობა სიჩუმეა — იმ სატახტო დარბაზის სიჩუმე, რომელიც იმპერიის ძლიერებამ და საკუთარი დიდებულების ღალატმა დააცარიელა.

ტურისტული გზამკვლევი: ცარიელი ტახტი

ამ დანაკარგის სიმძიმის შესაგრძნობად, ეწვიეთ:

  1. სიონის ტაძარი (თბილისი): ორიგინალი სიონის მშენებლობა მონარქიის დაცემის შემდეგ მალევე დაიწყო, ერისმთავრების ხელმძღვანელობით. ის დგას როგორც სიმბოლო იმისა, რომ თუმცა მეფე მოკვდა, რწმენა გადარჩა.
  2. თბილისის ათეშგა: ძველ თბილისში, ნარიყალასთან ახლოს მდებარე ეს უძველესი ზოროასტრული ცეცხლის ტაძარია. ბაკურ III-ის დაცემის დროს ის სავარაუდოდ მოქმედი და ძლიერი იყო — ფიზიკური შეხსენება იმ სპარსული დომინაციისა, რომელმაც ქართული გვირგვინი წაშალა.